"Η τέχνη" υποστηρίζει ένας χριστιανός φιλόσοφος είναι η απόδειξη πως ο άνθρωπος δεν προήλθε από το ζωικό βασίλειο, αλλά πλάστηκε από τον Θεό. Κανένα ζώο δεν κάνει τέχνη. Μόνο ο άνθρωπος ακόμη και στην πρωτόγονη κατάστασή του σκάλιζε ζωγραφιές στις σπηλιές. Η μουσική είναι τέχνη που συγκινεί άμεσα την ψυχή. Μπορεί κι ένα ζώο όπως λένε οι επιστήμονες να συγκινηθεί από τη μουσική αλλά δεν μπορεί να τη συνθέσει. Αυτή την ικανότητα την προσέφερε ο Δημιουργός στην ανθρώπινη φύση. Η τέχνη παραδίδεται από γενιά σε γενιά και σήμερα καταφέραμε να έχουμε δυναμικές τεχνολογίες που μας κάνουν γνωστούς πολλούς καλλιτέχνες και τις δημιουργίες τους. Ένας τραγουδοποιός της εποχής μας θεωρείται επιτυχημένος όταν έχει μερικές χιλιάδες προβολές στα τραγούδια του στο διαδίκτυο τα οποία όχι σπάνια διαθέτουν στεγνή εμπορική συνείδηση θολώνοντας και σκοτεινιάζοντας επικίνδυνα την αισθητική μας. Φυσικά οι εξαιρέσεις μάς παρηγορούν.
___
Έτσι μια ευγενική συγκυρία έφερε τελευταία στην αντίληψή μας κάτι πρωτόγνωρο. Ένα νεαρό κορίτσι με σπουδές στη Νομική, αλλά και μια εκλεκτή φωνή, η Αναστασία Φεργαδιώτου ανέσυρε από το Μικρασιατικό παρελθόν, το τραγούδι "Σε καινούργια βάρκα μπήκα", το τραγούδησε με συνοδεία ούτι που έπαιζε η αδελφή της Ηλιάνα και οι προβολές του παλιού ψαράδικου άσματος εκτοξεύτηκαν στο 1.500.000. Αριθμό που μόνο σε προβολές του εξωτερικού συναντάμε. Στο βίντεο του τραγουδιού το σκηνικό ήταν λιτό. Οι δύο αδελφές ντυμένες με απλά ρούχα μπροστά από ένα καταπράσινο δέντρο, καθισμένες στη βεράντα ενός σπιτιού με καθαρό χαμόγελο μας μετέδωσαν το μεράκι τους. Την Αναστασία την παρουσίασαν σε δελτίο ειδήσεων με αφορμή το αστρονομικό νούμερο των προβολών. Η ομορφιά του παραδοσιακού αυτού τραγουδιού ήταν μια έκπληξη για την αισθητική μας. Παρηγορούμαστε με τέτοιες έντεχνες επιλογές.
Συναντηθήκαμε με την Αναστασία Φεργαδιώτου και η ζεστασιά της φωνής της, συντροφιά με την απλότητα του αληθινού καλλιτέχνη, οδήγησε τη συζήτηση σε όμορφα μονοπάτια. Μας μίλησε για την επιλογή του τραγουδιού:
«To παραδοσιακό τραγούδι, "Σε καινούργια βάρκα μπήκα’’ πρωτοτραγουδήθηκε από τη Μαρία Παπαγκίκα, είναι πολύ παλιό από τη μικρά Ασία και έτσι αυθόρμητα φτιάξαμε ένα βιντεάκι με την αδερφή μου και για κάποιο λόγο άρεσε. Η αδερφή μου, η Ηλιάνα, παίζει ούτι. Το εκτελέσαμε στο πλαίσιο της δημιουργικότητας και ενός πειραματισμού. Πρωτοκυκλοφόρησε πριν ένα χρόνο περίπου, δεν ήταν κάτι το επαγγελματικό, το κάναμε εντελώς αυθόρμητα και χωρίς να το περιμένουμε άρεσε και πήρε πολλές προβολές.»
«Ο παππούς μου ο Ηλίας ήταν για μένα μεγάλο παράδειγμα και ερέθισμα. Ήταν ψάλτης, ζούσε ψάλλοντας στην εκκλησία και τραγουδώντας παραδοσιακή μουσική. Αυτοδίδακτος, είχε φτιάξει και μια γκάιντα μόνος του από μικρός και ξεσήκωνε όλη τη γειτονιά μέχρι τα βαθιά του γεράματα»
Μιλήσαμε για την καταγωγή και τις καταβολές των δύο κοριτσιών που τους παρέδωσαν τον πλούτο των παλαιών θησαυρών. Η Αναστασία Φεργαδιώτου θυμάται:
«Η μητέρα μου είναι από το Σουφλί, την πόλη του μεταξιού, εκεί ζούσανε οι παππούδες μου. Ο παππούς μου ήταν από τον Έβρο, η γιαγιά μου ήταν από την Κωνσταντινούπολη. Ο παππούς ήταν ψάλτης και γενικά ζούσε ψάλλοντας στην εκκλησία και τραγουδώντας παραδοσιακή μουσική. Ήταν βέβαια αυτοδίδακτος, διότι δεν έβρισκε κάποιος εύκολα δάσκαλο εκείνη την εποχή. Ο παππούς είχε φτιάξει, επίσης, μια γκάιντα, από μικρός. Την είχε φτιάξει μόνος του από δέρμα ζώου. Είχε μαθητεύσει στον τρόπο κατασκευής από κατασκευαστές γκάιντας από τα Βαλκάνια. Έπαιρνε την γκάιντα, έπαιζε και τραγουδούσε και ξεσήκωνε όλη τη γειτονιά και μέχρι τα βαθιά του γεράματα έπαιζε γκάιντα και είχε συνεχώς τον ενθουσιασμό της μουσικής και ζούσε μέσα στη μουσική, αλλά κυρίως την ψαλτική τέχνη.»
Ο ενθουσιασμός του παππού της Αναστασίας καταγράφηκε στην παιδική αντίληψη της εγγονής του και αναπτύχθηκε στα χρόνια που το κορίτσι μεγάλωνε. Η παραδοσιακή μουσική μαζί με την ψαλτική τέχνη ήταν τα πρώτα της ακούσματα:
«Ο παππούς μου ο Ηλίας ήταν μεγάλο παράδειγμα και ερέθισμα για εμένα ως προς τη μουσική γιατί ήταν πηγαίο αυτό που έκανε, ήτανε τρόπος ζωής του η μουσική. Κι ενώ την Κυριακή έψελνε ανελλιπώς στον ναό, ωστόσο τον ακούγαμε και τις υπόλοιπες ώρες να ψέλνει. Εμείς πηγαίναμε τα καλοκαίρια με την οικογένειά μου πάνω στο Σουφλί για διακοπές και πολλές φορές μάς έπαιζε γκάιντα, τραγουδούσαμε όλοι μαζί οικογενειακώς με κάθε αφορμή, υπήρχε ένα κλίμα πολύ χαρούμενο και θετικό. Τον θαύμαζα.
Τραγουδούσε κυρίως Θρακιώτικα τραγούδια και παραδοσιακά και μικρασιάτικα, όλα αυτά που σήμερα προτιμώ να τραγουδώ.»
Για το είδος των τραγουδιών που μιλούν στην καρδιά της η Αναστασία Φεργαδιώτου θα προσθέσει:
«Έχω μεγάλη αγάπη στα παραδοσιακά τραγούδια, αν και από μικρή πέρασα από διάφορα είδη και ακόμα αγαπώ πολλά είδη, αλλά την παραδοσιακή μουσική, όσο μεγαλώνω, τη νιώθω πολύ έντονα να με εκφράζει και να την αγαπώ και με ελκύει.»
Οι σοφοί άνθρωποι του πνεύματος επιμένουν αιώνες τώρα να τονίζουν τον παιδαγωγικό ρόλο των συγγενών της οικογένειας για τα παιδιά. Η νεαρή τραγουδοποιός θα μας μιλήσει με αγάπη για τη μοναχή θεία της που αφιέρωσε τον εαυτό της στον Θεό, ασκητεύοντας σε μια σκήτη κάπου στο Σιδηρόκαστρο, αλλά που δεν έπαψε να συμβουλεύει την αγαπημένη της ανιψιά:
«Ήταν επιλογή της θείας μου στα 30 της περίπου, να ακολουθήσει τον μοναχισμό. Πριν γίνει μοναχή είχε σπουδάσει φιλολογία και κάποια χρόνια δούλεψε ως καθηγήτρια. Η θεία μου είναι παράδειγμα στη ζωή μου, μας αγαπάει σαν παιδιά της και μας συμβουλεύει γενικά πάντα στα πνευματικά, είναι ένα αντίβαρο στα υπόλοιπα που ζούμε, στα καθημερινά που μας τραβάνε σε άλλες κατευθύνσεις, η παρουσία της είναι πολύ επιβλητική και τα λόγια της πάντα μας οδηγούν σε πιο πνευματικά μονοπάτια.»
«Οι Λουντιρέ δημιουργήθηκαν μέσα στην καραντίνα. Σημαίνει «ξεκίνημα» στα λατινικά και ήταν μια ανάγκη να δημιουργήσουμε σε μια περίοδο απραξίας»
Για τη διάκριση της μοναχής θείας της που τη βοήθησε να εντοπίζει τους πνευματικούς κινδύνους η Αναστασία Φεργαδιώτου θα πει:
«Της αρέσει η ενασχόλησή μου με το τραγούδι, ειδικά όσον αφορά την παραδοσιακή μουσική, την εγκρίνει λίγο περισσότερο, δεν θέλει όμως να δίνω σημασία στην προβολή, έχει αγωνία γι' αυτό, από την άλλη δεν μου λέει πολλά πολλά, είναι διακριτική. Σίγουρα, δεν είμαστε άτρωτοι οι άνθρωποι, από τη ματαιοδοξία και την αυταρέσκεια - είναι παγίδες που εύκολα μπορεί ο καθένας να πέσει και δεν μπορείς να πεις "είμαι άτρωτος και δεν παθαίνω τίποτα", εννοείται πως υπάρχει κίνδυνος. Από την άλλη προσωπικά πιστεύω πως επειδή η δημοσιότητα έχει γίνει τόσο εύκολη για όλους και από τα κοινωνικά δίκτυα και ειδικά από το You Tube, μπορεί ο καθένας εύκολα να γίνει γνωστός κι ας μην είναι καλός στην τέχνη του. Το θέμα είναι για ποιον λόγο γίνεσαι γνωστός και αν αξίζει και αν έχεις κάτι να προσφέρεις στους ανθρώπους. Εμένα λίγο με τρομάζει η δημοσιότητα, αλλά πιστεύω πως ίσως είναι ένα μέσο που μπορείς να δείξεις τη δουλειά σου απλά κι όμορφα, χωρίς να θες να κάνεις επίδειξη του εαυτού σου, αλλά της τέχνης σου.»
Πώς τροφοδοτεί την έμπνευσή του ένας καλλιτέχνης που θέλει να στέκεται έντιμα απέναντι στη συνείδησή του; η νεαρή καλλιτέχνις ανοίγει την καρδιά της:
«Εμπνεόμαστε από τους αγίους μας γιατί πηγαίνουν κόντρα στην εποχή τους, εκφράζανε ό,τι καλό είχε η ψυχή τους με το παράδειγμά τους, έτσι λοιπόν και ο καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος που έχει αναζητήσει τη μουσική, εμπνέεται από τη φύση, από τον Θεό και δεν θέλει να συμβαδίζει απαραίτητα με το ρεύμα, αλλά θέλει να εκφράσει την αλήθεια την δική του κι όχι του κόσμου.»
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η Αναστασία με δύο ακόμη μουσικούς δημιούργησαν διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών μέσα από το σχήμα ΛΟΥΝΤΙΡΕ. Μας εξηγεί:
«Οι ΛΟΥΝΤΙΡΕ είμαστε 3 άτομα, ένα σχήμα που δημιουργήθηκε μέσα στην καραντίνα, γνωριζόμασταν από παλιά, θελήσαμε να κάνουμε κάτι δημιουργικό, κάναμε έναν κύκλο τραγουδιών παραδοσιακών σε διασκευές έντεχνες. ΛΟΥΝΤΙΡΕ σημαίνει ξεκίνημα στα λατινικά. Ήταν μια ανάγκη να δημιουργήσουμε σε μια περίοδο απραξίας, που ήταν και κάπως θλιβερή για εμάς τους μουσικούς που μας είπαν να σταματήσουμε να εργαζόμαστε. Αυτό μας έδωσε μεγάλη χαρά, να κάνουμε κάτι, ειδικά μέσα στην καραντίνα που είχαμε και χρόνο. Συνεχίζουμε, κάνουμε τις διασκευές μας, έχουμε γενικά ιδέες για καινούργια τραγούδια. Μέσα στο Πάσχα είχαμε μια έμπνευση, γράψαμε ένα τραγούδι, στίχοι, μουσική δική μου και με βοήθησαν πάρα πολύ οι φίλοι μου στη μουσική. Ο τίτλος του τραγουδιού είναι "Ήλιε μου" και αναφέρεται στον Χριστό και μιλάει για την Ανάσταση.
Ήλιε μου
Αγώνας είναι τούτη η ζωή, δεν είναι περατζάδα,
θέλει ποτάμια, δάκρυα μέχρι να 'ρθει η λιακάδα,
Ήλιε μου δείξε μου τον δρόμο,
φέρ’ το γράμμα με τον ταχυδρόμο,
φώτισέ μου κάθε μονοπάτι να φανεί αργά αυτή η αγάπη,
μέσα στα μοίρα είναι φορτωμένος,
μες τις πασχαλιές εσταυρωμένος
και για να 'ρθει η άνοιξή του πρέπει να διαβεί τη σταύρωσή του, όλη η πλάση είναι στολισμένη, κόκκινο το αίμα κατεβαίνει, σήμερα κρεμάται επί ξύλου κι ο Άδης τρέμει την Ανάστασή του.»
Το σπουδαίο μήνυμα του να μην το βάζουμε ποτέ κάτω, ακόμη κι αν μείνουμε μόνοι ή έχουμε δυσκολίες
Θα ήταν παράλειψη ολοκληρώνοντας να μη μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας ένα γεγονός που ζωγραφίζει την Αναστασία Φεργαδιώτου ως μουσικό και ως άνθρωπο και που μας επέτρεψε τελικά να το δημοσιεύσουμε αν και το είχε αναφέρει αρχικά σε προσωπικό επίπεδο για να θαυμάσουμε την αγάπη και τον δοτικό χαρακτήρα του παππού της.
«Ο παππούς ενώ έπαιζε χρόνια γκάιντα και μας ξεσήκωνε και χορεύαμε και τραγουδούσαμε όλοι μαζί, όταν ήταν αρκετά ηλικιωμένος δεν είχε πια αντοχή να φυσάει την γκάιντα. Χρειάζονται δυνατά πνευμόνια για να φυσάς και ο παππούς μου είχε βρει μία πατέντα: Είχε συνδέσει την ηλεκτρική σκούπα με την γκάιντα και φυσούσε η σκούπα και η γκάιντα έπαιζε. Φυσικά η σκούπα ήταν παλιά και έβγαζε δυνατό θόρυβο. Γινόταν ένας χαμός σε όλο το σπίτι με τη σκούπα να φυσάει και την γκάιντα να ακούγεται όχι μόνο στο σπίτι, αλλά και σε όλη τη γειτονιά. Η γιαγιά μου είχε υπομονή, ήταν πολύ ήρεμη και χαμογελούσε με όλη αυτή τη φασαρία.
Έφυγε πρώτη η γιαγιά η Αναστασία και ο παππούς μου έμεινε 10 χρόνια ακόμα, δεν το έβαζε κάτω εύκολα. Όταν ένιωθε μοναξιά ήθελε να μας κάνει ένα μουσικό δώρο. Μας έπαιρνε τηλέφωνο από το χωριό και έπαιζε γκάιντα σε ανοιχτή ακρόαση για δύο- τρεις ώρες. Έδινε το σπουδαίο μήνυμα να μην το βάζουμε ποτέ κάτω, ακόμα και αν μείνουμε μόνοι μας, ή αν έχουμε δυσκολίες. Μόνο όταν μοιράζεσαι τη χαρά αξίζει να ζεις.»
* * *
Ο θεολόγος συγγραφέας Ιβάν Αντρέγιεφ έγραψε κάποτε ότι η χριστιανική εκκλησία δεν απορρίπτει την τέχνη. Έχοντας καθαγιάσει τη σάρκα και έχοντας καταδικάσει την αμαρτία στη σάρκα, ο Χριστιανισμός ευλόγησε τις διάφορες μορφές τέχνης έχοντας καταδικάσει μόνο την αμαρτία στην τέχνη. Η αμαρτία της τέχνης αρχίζει όπου σταματάει η θεϊκή της προέλευση και αρχίζει να υπηρετεί το κακό.
_________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
Ακούστε εδώ τη συνέντευξη στο ραδιόφωνο:
https://youtu.be/M5wke9WbUs0
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου