Η «μάνα των πονεμένων» που ανακάλυψε το σκήνωμα του Αγίου Εφραίμ
Εκεί μαρτύρησε ένας μεγάλος νεοφανής Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, ο Άγιος Εφραίμ.
Οι Οθωμανοί κατακτητές τον υπέβαλλαν σε πλήθος φρικτών βασανιστηρίων και στο τέλος τον κρέμασαν ανάποδα καρφώνοντάς τον με σουβλερά καρφιά σε μία μουριά, που διασώζεται στις ημέρες μας, στον περιβάλλοντα χώρο του μοναστηριού.
Ο λόγος για τη γυναικεία πλέον (τα παλαιά χρόνια ήταν ανδρική) Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίου Εφραίμ που δεσπόζει στο όρος των Αμώμων (η τωρινή Νέα Μάκρη).
Στη μονή φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού ένας τεράστιος πνευματικός θησαυρός, τα λείψανα του Αγίου Εφραίμ. Ομως δεν θα υπήρχαν αν δεν τα είχε ανακαλύψει με θαυματουργικό τρόπο (το 1950) η μακαριστή ηγουμένη Μακαρία Δεσύπρη.
Δεν είναι τυχαίο ότι επιλέχθηκε από τον Θεό να μας αποκαλύψει το ιερό θησαύρισμα, τη μεγάλη ευλογία με τη «ζωντανή» παρουσία του Αγίου Εφραίμ.
Η μακαριστή Μακαρία (κατά κόσμον Μαργαρίτα) γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου 1911 στο χωριό Φαλατάδο του αγιασμένου τόπου της Τήνου.
Από πολύ μικρή έδειξε την ξεχωριστή κλίση της προς την Εκκλησία, την άφθονη αγάπη και την αμέριστη βοήθεια προς τους συνανθρώπους της.
Σε ηλικία μόλις 19 ετών επέλεξε με ζήλο τον μοναστικό βίο. Τα πρώτα δύο χρόνια υπήρξε (ως είθισται) δόκιμη.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής παρηγορούσε και έδινε κουράγιο στις κρατούμενες των Γυναικείων Φυλακών Αβέρωφ, φροντίζοντας τα παιδιά τους.
Το καλοκαίρι του 1945 ανηφόρισε για την ερειπωμένη ανδρική μονή στο όρος των Αμώμων.
Εγκαταστάθηκε εκεί, έζησε όμως, όπως γίνεται αντιληπτό, κάτω από πολύ άσχημες και αντίξοες συνθήκες μέσα στα ερείπια.
Σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες της, τη νύχτα έπλεκε κάλτσες «διά να προσπορίζεται τα προς το ζην» και την ημέρα «ξέθαβε» τα ερείπια για να βρει τα κελιά των μοναχών ώστε να τα ανοικοδομήσει.
«Πρώτη φορά επισκέφθηκα τη μονή ως μαθητής το 1975, 40 χρόνια πριν. Με πρωτοπήγαν οι γονείς μου να προσκυνήσω τον νεοφανή Αγιο. Τότε, θυμάμαι, τελείωνα το δημοτικό σχολείο. Συνδέθηκα πολύ στενά με τη μακαριστή, εγώ ήμουν βέβαια ένα παιδάκι. Μπορώ να πω ότι έπειτα, η αιτία που πήγαινα στη μονή δεν ήταν μόνο ο Αγιος Εφραίμ, αλλά και η μακαριστή Μακαρία. Εξέπεμπε μια “βαθιά” αγάπη, ήταν πολύ συναισθηματικός και εγκάρδιος άνθρωπος. Είχε σπάνια χαρίσματα. Αντίθετα, ήταν προσηνής και ασχολούνταν συνεχώς με τα προβλήματα των ανθρώπων. Με στήριξε στα σχολικά και τα πρώτα ιερατικά χρόνια μου. Με επηρέασε καταλυτικά ώστε να χειροτονηθώ. Ηταν η πηγή έμπνευσής μου για να γίνω κληρικός και να υπηρετήσω την Εκκλησία» αναφέρει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Θεοδωρόπουλος, ένας ιερέας που έχει νιώσει από κοντά τον ανθρώπινο πόνο αφού, μεταξύ άλλων, είναι και εφημέριος στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Γιατί όμως κατέχει ξεχωριστή θέση (η μακαριστή) στην καρδιά και τη συνείδηση χιλιάδων πιστών; «Είχε μεγάλη συμπόνια για τα βάσανα και τους καημούς του κόσμου. Παρακαλούσε τον Αγιο για πολλά θαύματα. Κρατούσε προσευχόμενη ένα κουτάκι που είχε ένα τεμάχιο ιερού λειψάνου του Αγίου. Γενικότερα, είναι γνωστή ως Οσία Μακαρία».
«Μου είχε προφητεύσει όλη μου τη ζωή! Είχε πει ότι θα γίνω πρωτοσύγκελος»
Ο πατήρ Φιλόθεος συνεχίζει ενθυμούμενος μνήμες και εμπειρίες από την πολύτιμη συναναστροφή του με τη μακαριστή: «Μου έλεγε χαρακτηριστικά: “Εμείς θα συνδεθούμε διαφορετικά”. Αναρωτιόμουν τι εννοούσε. Η απάντηση ήρθε το 1993, όπου έγινα πνευματικός στη μονή. Μου είχε πει τότε να αναλάβω την εξομολόγησή της. Της είπα: “Γερόντισσα, εγώ είμαι το παιδί σας”. Το αισθανόμουν αυτό που έλεγα γιατί μεγάλωσα κοντά της χωρίς υπερβολή. Εκείνη όμως επέμεινε. Με την ευλογία της είμαι μέχρι και σήμερα στη μονή με την ιδιότητα του πνευματικού. Μου προφήτευσε όλη μου τη ζωή, για παράδειγμα μου είχε πει ότι θα πάω στη Μητρόπολη Θηβών και θα γίνω πρωτοσύγκελος. Είχε το προορατικό χάρισμα».
Η μακαριστή επαληθεύτηκε, αφού ο πατήρ Φιλόθεος βρέθηκε στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρίου Ιερωνύμου (τότε Μητροπολίτου Θηβών) ως πρωτοσύγκελος επί μία εικοσαετία στην περιοχή της Βοιωτίας μέχρι το 2008.
Εκείνη την αλησμόνητη ημέρα άκουσε μία φωνή να της λέει έντονα: «Σκάψε εκεί και θα βρεις αυτό που επιθυμείς». Τότε ζήτησε παρακλητικά από έναν εργάτη να αρχίσει το σκάψιμο στο συγκεκριμένο σημείο. Εκείνος αρχικά δεν συμφωνούσε, αλλά τελικά υπέκυψε με απροθυμία στη βούληση της μοναχής. Επειτα από λίγη ώρα εμφανίσθηκε περίπου στο 1 μέτρο και 70 εκατοστά μέσα στη γη το σκήνωμα του αγίου. Αμέσως αναδύθηκε πρωτόγνωρη ευωδία σε όλο το μέρος. Η Μακαρία, αισθανόμενη την αγία παρουσία, γονάτισε με ευλάβεια και ασπάσθηκε το σκήνωμα, ενώ κατάλαβε ότι πρόκειται για κληρικό βλέποντας το στρίφωμα του μανικιού του ράσου στα χέρια του. Ηταν ο Αγιος Εφραίμ, μία συγκλονιστική ανακάλυψη για την Ορθοδοξία μας. Σίγουρα η ηγουμένη δεν επιλέχθηκε κατά τύχη να ανακαλύψει τον πολύτιμο πνευματικό θησαυρό.
Το 1999 σε ηλικία 88 ετών η «Μητέρα Μακαρία» με την οσία μορφή «πέταξε» για τον ουρανό στις 23 Απριλίου, στην εορτή του Αγίου Γεωργίου, όπως και είχε η ίδια προβλέψει και το είχε ανακοινώσει σε αρκετούς πιστούς.
[...]
«Τις προάλλες είχε έρθει στη μονή ο Μητροπολίτης Μόρφου κύριος Νεόφυτος από την Κύπρο, ο οποίος ανέφερε ότι είχε πνευματικό τον γέροντα Ιάκωβο Τσαλίκη.
Επειτα από ερώτηση του μητροπολίτου αν υπάρχουν αγίες γυναίκες, ο γέροντας του απάντησε:
«Γνώρισα τρεις, μία από αυτές ήταν η Μακαρία του Αγίου Εφραίμ» αναφέρουν μοναχές του εν λόγω μοναστηριού που επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.
Τονίζουν ότι δεν ξεχνούν την ευωδία που απέπνεαν τα ρούχα της και το πρόσωπό της, ενώ όταν κοιμήθηκε ευωδίασε το δωμάτιο, με τους γιατρούς να τα χάνουν και να αδυνατούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει. Το λείψανό της ήταν ζεστό και εύκαμπτο για τρεις ολόκληρες ημέρες.
Η «Μητέρα Μακαρία» ή «Μάνα των πονεμένων», όπως αποκαλείται χαρακτηριστικά από τους εκατοντάδες πιστούς που συρρέουν στον τάφο της για να μοιραστούν τον πόνο τους και τα προβλήματά τους, υπήρξε σπουδαία φιλάνθρωπος.
Συντηρούσε, παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, έως το 1980 ορφανοτροφείο με περίπου 70 παιδιά στα οποία παρείχε στέγη, τροφή, ενδυμασία και εκπαίδευση, αλλά κυρίως αγάπη και θαλπωρή.
Αν και δεν είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, προέβη σε έκδοση πατερικών κειμένων, αλλά και δεκαεξάτομη καταγραφή των θαυμάτων του αγίου.
Η σχέση της με τον Κόντογλου, τα οστά του οποίου είναι στη μονή
Είχε μεγάλο πνευματικό σύνδεσμο με τον Φώτη Κόντογλου.
Μάλιστα γράφει χαρακτηριστικά ο σπουδαίος λογοτέχνης και αγιογράφος τον Μάη του 1964 στον «Εσπερινό» του για το αγαπημένο μοναστηράκι της Παναγιάς: «Αγιασμένος είναι όλος εκείνος ο τόπος. Βγαίνει να μας καλωσορίσει η ηγουμένη Μακαρία, μορφή οσία. Το σεμνό πρόσωπό της ακτινοβολά μέσα στο μαύρο ράσο. Αληθινή και άξια νύμφη του Χριστού, λάμπει από τη χαρά που χαρίζει ο Κύριος σε κείνους που τον αγαπήσανε περισσότερο από γονείς και αδελφούς. Η πίστη και η προσευχή της έκαναν ν' ανθίσει η ξερή έρημος σαν κρίνος. Νεότατη κι ολομόναχη ήρθε πριν από χρόνια σε τούτο το έρημο και άγριο μέρος και κάθισε μέσα στα ερείπια που φωλιάζανε τα τσακάλια. Επί μήνες δεν έβλεπε άνθρωπο».
Συνεχίζοντας, ο Φώτης Κόντογλου συμπληρώνει: «Η γλυκιά και ήσυχη Μακαρία τράβηξε κοντά της κάμποσες νέες μοναχές που αφοσιωθήκανε σ' αυτή. Και όχι μονάχα αυτό, αλλά μέσα στη φτωχή φωλιά τους βρήκανε καταφύγιο και άλλα πουλάκια του Θεού, 15 ορφανά, από 1 έως 18 χρονών. Ω πλούσια φτώχεια, που ντροπιάζεις τον φτωχό πλούτο, που έχουν οι πλούσιοι!».
Αξιοσημείωτο είναι ότι έχει φιλοτεχνήσει πρώτος την εικόνα του Αγίου Εφραίμ, ενώ έπειτα από δική του επιθυμία τα οστά του φυλάσσονται στο μοναστήρι.
Επειτα από ερώτηση του μητροπολίτου αν υπάρχουν αγίες γυναίκες, ο γέροντας του απάντησε:
«Γνώρισα τρεις, μία από αυτές ήταν η Μακαρία του Αγίου Εφραίμ» αναφέρουν μοναχές του εν λόγω μοναστηριού που επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.
Τονίζουν ότι δεν ξεχνούν την ευωδία που απέπνεαν τα ρούχα της και το πρόσωπό της, ενώ όταν κοιμήθηκε ευωδίασε το δωμάτιο, με τους γιατρούς να τα χάνουν και να αδυνατούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει. Το λείψανό της ήταν ζεστό και εύκαμπτο για τρεις ολόκληρες ημέρες.
Η «Μητέρα Μακαρία» ή «Μάνα των πονεμένων», όπως αποκαλείται χαρακτηριστικά από τους εκατοντάδες πιστούς που συρρέουν στον τάφο της για να μοιραστούν τον πόνο τους και τα προβλήματά τους, υπήρξε σπουδαία φιλάνθρωπος.
Συντηρούσε, παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, έως το 1980 ορφανοτροφείο με περίπου 70 παιδιά στα οποία παρείχε στέγη, τροφή, ενδυμασία και εκπαίδευση, αλλά κυρίως αγάπη και θαλπωρή.
Αν και δεν είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, προέβη σε έκδοση πατερικών κειμένων, αλλά και δεκαεξάτομη καταγραφή των θαυμάτων του αγίου.
Η σχέση της με τον Κόντογλου, τα οστά του οποίου είναι στη μονή
Είχε μεγάλο πνευματικό σύνδεσμο με τον Φώτη Κόντογλου.
Μάλιστα γράφει χαρακτηριστικά ο σπουδαίος λογοτέχνης και αγιογράφος τον Μάη του 1964 στον «Εσπερινό» του για το αγαπημένο μοναστηράκι της Παναγιάς: «Αγιασμένος είναι όλος εκείνος ο τόπος. Βγαίνει να μας καλωσορίσει η ηγουμένη Μακαρία, μορφή οσία. Το σεμνό πρόσωπό της ακτινοβολά μέσα στο μαύρο ράσο. Αληθινή και άξια νύμφη του Χριστού, λάμπει από τη χαρά που χαρίζει ο Κύριος σε κείνους που τον αγαπήσανε περισσότερο από γονείς και αδελφούς. Η πίστη και η προσευχή της έκαναν ν' ανθίσει η ξερή έρημος σαν κρίνος. Νεότατη κι ολομόναχη ήρθε πριν από χρόνια σε τούτο το έρημο και άγριο μέρος και κάθισε μέσα στα ερείπια που φωλιάζανε τα τσακάλια. Επί μήνες δεν έβλεπε άνθρωπο».
Συνεχίζοντας, ο Φώτης Κόντογλου συμπληρώνει: «Η γλυκιά και ήσυχη Μακαρία τράβηξε κοντά της κάμποσες νέες μοναχές που αφοσιωθήκανε σ' αυτή. Και όχι μονάχα αυτό, αλλά μέσα στη φτωχή φωλιά τους βρήκανε καταφύγιο και άλλα πουλάκια του Θεού, 15 ορφανά, από 1 έως 18 χρονών. Ω πλούσια φτώχεια, που ντροπιάζεις τον φτωχό πλούτο, που έχουν οι πλούσιοι!».
Αξιοσημείωτο είναι ότι έχει φιλοτεχνήσει πρώτος την εικόνα του Αγίου Εφραίμ, ενώ έπειτα από δική του επιθυμία τα οστά του φυλάσσονται στο μοναστήρι.
Αντώνης Μακατούνης
εφ. Ορθόδοξη Αλήθεια
***
Είχε τα βλέφαρα κλειστά και σφαλιστά τα χείλη,
το πρόσωπό Του ήταν χλωμό κι εχύνετο γαλήνη.
Η έκφρασίς Του τόλεγε, πως είχε αυτό το θάρρος,
για να σηκώση άφοβα του μαρτυρίου το βάρος.
Κι είχε τα πόδια αδύνατα, γυμνά, κοκκαλιασμένα,
έτσι καθώς τα δέσανε μεσ' τα σκοινιά μπλεγμένα.
Κι όλο το σώμα Του γυμνό, παντού 'ναι πληγιασμένο
κρεμότανε ανάποδα, καταβασανισμένο
Κι ήταν το πρόσωπο χλωμό και παραμορφωμένο,
έτσι καθώς σιγόσταζε το αίμα τ' αγιασμένο.
Μα τι 'ναι εκείνο που θωρώ στο δένδρο αυτήν την ώρα;
Καυτός δαυλός κατέτρωγε την κοιλιακή Του χώρα.
Και το υφαντό που έφερνε στη μέση Του ζωσμένο,
ήταν κι αυτό, αδέλφια μου, από αίμα ποτισμένο.
Και πάρα πέρα στέκονταν 'κείνοι οι κολασμένοι,
που ξέσχιζαν τις σάρκες Του σαν σκύλοι μανιασμένοι.
Χώμα απαλό Σε σκέπασε, πούταν νωπό και κρύο
ξερό από πράσινους βλαστούς, γυμνό από μνημείο.
Ποιό κλάμα και ποιό βογγητό, ποιός ψίθυρος, ποιά θλίψι
θάταν σωστό από τον ύπνο Σου, Εσένα να ξυπνήση;
Κοιμήσου, Άγιε του Θεού, αιώνια αναπαύσου,
στου Παραδείσου τας αυλάς για πάντα ξεκουράσου.
Μοναχή Μακαρία Δεσύπρη
Βοήθεια μας
ΑπάντησηΔιαγραφή