* Ξένοι φοιτητές αντλούν γνώση από το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας

Νέοι από πανεπιστήμια του Παρισιού, της Νέας Υόρκης και του Πεκίνου συναντήθηκαν στις αίθουσες του ερευνητικού κέντρου, προκειμένου να γνωρίσουν τον πολιτισμό μας

Πολλοί ξένοι εκτιμούν το από αιώνων παρελθόν των Ελλήνων, και έχουν την διάθεση να εισδύσουν στην σπουδή των ελληνικών γραμμάτων. Ακούμε συχνά για σχολεία άλλων χωρών που εντάσσουν στο πρόγραμμά τους την εκμάθηση της αρχαίας ή και νέας ελληνικής γλώσσας και της ιστορίας και τους επευφημούμε σιωπηλά με μια μειονεκτική ντροπή που δεν την εκφράζουμε. Οι ξένοι μαθητές που σπουδάζουν τα “ελληνικά” μας θα έρχονταν σε μεγάλη απορία αν γνώριζαν την ηχηρή αποχή μας από την ουσιαστική γνώση της ιστορίας και της γλώσσας του λαού μας.

Για του λόγου το αληθές, όσον αφορά στην αγάπη των νέων ανθρώπων δύσης και ανατολής για τον Ελληνικό πολιτισμό, σας παρουσιάζουμε την συμπόρευση τριών ιδρυμάτων που θέλησαν να εντάξουν στα μαθήματα για τους φοιτητές τους γνώση με άρωμα βυζαντινό και μεταβυζαντινό. Το College de France από την Γαλλία (Σορβόνη) με 15 φοιτητές από χώρες της Ευρώπης, μαζί με το Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, αλλά και το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, συναντήθηκαν στις αίθουσες του ελληνικού ερευνητικού κέντρου, στο Ελληνικό ινστιτούτο της Βενετίας (του μοναδικού που λειτουργεί εκτός Ελλάδας), για να αντλήσουν από τα εκπαιδευτικά του προγράμματα με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού στοιχεία για τον ελληνικό πολιτισμό και το Βυζάντιο. Όμως πόσοι γνωρίζουν την ύπαρξή του ή την εισφορά του εδώ και αιώνες στον παγκόσμιο πολιτισμό;

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας, φροντίζει για την διάδοση του βυζαντινού και μεταβυζαντινού πολιτισμού. Η Βενετία υπήρξε το κυριότερο κέντρο ελληνικών σπουδών ολόκληρης της Δύσης από τον 15ο έως τα τέλη του 18ου αιώνα. Και σε αυτό συνετέλεσε επίσης το γεγονός ότι το 90% της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής τυπώνονταν στα τυπογραφεία της Βενετίας. Θα ήταν καίριας σημασίας να αναφερθούμε σε μια δυνατή στιγμή της ιστορίας, όταν πριν 70 χρόνια η Ελληνική Κοινότητα της Βενετίας κάνει ένα ύψιστης σημασίας δώρο στον πολιτισμό και τα γράμματα. Σε αυτό το σημείο δεν μπορούμε να μην καμαρώσουμε τις στιγμές που οι Έλληνες γίνονται γενναιόδωροι. Ο αναπληρωτής διευθυντής του Ελληνικού ινστιτούτου της Βενετίας κ. Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος θα πει στην “Ορθόδοξη Αλήθεια”: «Η Ιστορική Ελληνική Κοινότητα μεταβίβασε στο Ινστιτούτο, όχι μόνο το σύνολο της ακίνητης περιουσίας της, στην οποία, μεταξύ άλλων, συγκαταλέγονται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, το κτήριο του πρώην Νοσοκομείου και το Μέγαρο της Φλαγγινείου Σχολής, αλλά και όλη την ανεκτίμητη κινητή περιουσία της, τους θησαυρούς και τα κειμήλιά της, πίνακες, κατά το πλείστον αγιογραφίες, που αποτέλεσαν μάλιστα τη βάση των εκθεμάτων του Μουσείου των Εικόνων, ιερά σκεύη, ιερά άμφια, κώδικες, χάρτινες εικόνες, επτά βιβλιοθήκες πλήρεις βιβλίων σπάνιας αξίας, εκκλησιαστικά βιβλία και αντικείμενα, λοιπά τιμαλφή, τίτλους και χρεόγραφα, μετρητά, καταθέσεις και βέβαια το πολυτιμότατο Αρχείο της Ελληνικής Αδελφότητας από συστάσεώς της. Η πράξη δωρεάς των εκπροσώπων του πιο αρχαίου ελληνικού φορέα της Βενετίας, ο οποίος συνέβαλε στη διάσωση και διατήρηση της ελληνοβυζαντινής κληρονομιάς, μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, και κατέστησε τη Βενετία από τον 15ο έως τα τέλη του 18ου αιώνα το κυριότερο κέντρο ελληνικών σπουδών ολόκληρης της Δύσης, προκαλεί αμηχανία. Εκφεύγει της πολιτικής ή εξουσιαστικής διαχείρισης. Δημιουργεί το επιστέγασμα για τη συνάντηση επιστημόνων και πνευματικών ανθρώπων, έξω από οποιεσδήποτε ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις, με σκοπό κύριο την ανίχνευση των απαρχών της νεώτερης Ελλάδας, την χωρίς τέλος έρευνα των πηγών της πνευματικής μας ταυτότητας και των μηνυμάτων που κομίζει η νεοελληνική πρόταση.»

Έτσι σήμερα η προσφορά εκείνης της εποχής, το μοίρασμα του θησαυρού σε όλο τον κόσμο, βρίσκει αντίκρυσμα και έρχονται νέοι από την Ευρώπη, την Αμερική, έως και από το μακρινό Πεκίνο να μάθουν για τα κειμήλιά μας. Το ινστιτούτο λοιπόν διοργάνωσε φέτος δύο εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε φοιτητές από Πανεπιστήμια του Εξωτερικού για την καλύτερη δυνατή επιμόρφωση στο πνεύμα του βυζαντινού και μεταβυζαντινού πολιτισμού, στις απαρχές της νεοελληνικής ταυτότητας: Το πρώτο αφορά στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης, το οποίο στα πλαίσια του μαθήματος “Μεσογειακή Βενετία: Η ζωή και η απώλεια μιας υπερπόντιας Αυτοκρατορίας” ζήτησε τη συνεργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου για την καλύτερη δυνατή επιμόρφωση των φοιτητών του για την παρουσία των Ελλήνων και του ελληνικού πολιτιστικού αποθέματος στην Βενετία. Το Ελληνικό Ινστιτούτο ανταποκρινόμενο στην πρόσκληση οργάνωσε μαθήματα στο τέλος του Ιουνίου για τους φοιτητές με θέματα «Έλληνες στην Βενετία» και «Η οικονομική εξάπλωση της Βενετίας προς την Ανατολή». Στις διαλέξεις που έγιναν στην έδρα του Ινστιτούτου, στην Βενετία, η συνεργάτις του Ελληνικού Ινστιτούτου, πρώην υπότροφος του Ινστιτούτου και καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο Δρ. Κατερίνα Κορρέ παρουσίασε τις αμφίδρομες διαδρομές Βυζαντινού πολιτισμού και Βενετίας και την δράση των Ελλήνων στην Βενετία.

«Να ερευνήσουν την πατρίδα μας ως ζώσα πραγματικότητα»

Στους φοιτητές έγινε επίσης αναλυτική ενημέρωση για το Αρχείο της Αδελφότητος των Ελλήνων που ανήκει στο Ινστιτούτο, τους επιδείχθηκε επί τόπου ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένο, καθώς και διάφοροι τύποι εγγράφων που αποτελούν αντικείμενα του ενδιαφέροντος των ξένων φοιτητών και όπως γνωστοποίησε μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος η καθηγήτρια του Columbia University Κωνσταντίνα Ζάνου, η συνεργασία θα συμπεριληφθεί στο επίσημο πρόγραμμα του μαθήματος, που θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Columbia Summer in Venice Program.

 

Στους φοιτητές παρουσιάστηκαν επίσης το χειρόγραφο του «Μυθιστορήματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου» και δυο ακόμα σπάνια χειρόγραφα κειμήλια: δύο ευαγγελιστάρια του 12ου και 13ου αιώνα.

Είναι σημαντικό να αναδεικνύεται το διαχρονικό των ελληνικών γραμμάτων, των τεχνών, του πολιτισμού στην καρδιά της Βενετίας όπου 35 εκατ. τουρίστες περνούν ετησίως...

Τέλος οι φοιτητές ξεναγήθηκαν στο Μουσείο Εικόνων και στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων.

Το δεύτερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, του Κρατικού Πανεπιστημίου του Πεκίνου και του Εργαστηρίου «Ελληνικής Γλώσσας της Χριστιανικής Γραμματείας» του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Το Summer School οργανώθηκε για την επιμόρφωση φοιτητών που σπουδάζουν την ελληνική γλώσσα και φιλολογία στο Πεκίνο. Έτσι η κινεζική φοιτητική αποστολή, με επικεφαλής την ελληνίστρια διευθύντρια του τμήματος ελληνικής γλώσσας Yingxue Chen, μαθήτευσε στο τρίτο καλοκαιρινό σχολείο “summer school” που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας. Φοιτητές του Πανεπιστημίου του Πεκίνου από την Κίνα μελετούν τον Αττικισμό στις αίθουσες του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στην Βενετία, όπου παρακολουθούν μαθήματα παλαιογραφίας. Οι Κινέζοι φοιτητές που σπουδάζουν στην πατρίδα τους την ελληνική γλώσσα και φιλολογία μαθαίνουν τώρα την εξέλιξη της ελληνικής γραφής, τα είδη της και ερευνούν τους αξιόλογους κώδικες και τα σπάνια χειρόγραφα που διέσωσε στην Δύση, η Ελληνική Κοινότητα της Βενετίας.

Οι Κινέζοι φοιτητές αφού παρακολούθησαν στην Θεσσαλονίκη για 4 ημέρες μαθήματα Ιστορίας της ελληνικής γλώσσας από την καθηγήτρια Άννα Νικήτα - Κόλτσιου με ενότητες για την πρωτοελληνική γλώσσα, τα αρχαία ελληνικά, την ελληνιστική κοινή-βιβλική γλώσσα, τον αττικισμό- πατερική γλώσσα, τη λειτουργική και νέα ελληνική γλώσσα, μετέβησαν στην Βενετία, όπου υπό την εποπτεία του Προέδρου της Εποπτικής Επιτροπής κ. Χρήστου Αραμπατζή συμμετείχαν στα μαθήματα παλαιογραφίας και κωδικολογίας που οργάνωσε το Ινστιτούτο. Οι φοιτητές παρακολούθησαν διαλέξεις, οι οποίες παρουσιάστηκαν από την Δρ. Κατερίνα Κορρέ και πλούτισαν τις γνώσεις τους για την εξέλιξη της ελληνικής γραφής, τα είδη γραφής, την οργάνωση του ιστορικού Αρχείου της Αδελφότητας των Ελλήνων καθώς και τις σχέσεις Βενετίας και Ελλήνων. Είναι σπουδαίες οι δυνατότητες που παρουσιάζονται μέσω των ερευνητικών συνεργειών να προβληθεί το αρχειακό και μουσειακό υλικό που αποτυπώνει την πορεία της Ελληνικής Κοινότητας Βενετίας από τον 15ο αι. μέχρι τις μέρες μας. Στην λήξη των μαθημάτων ο Πρόεδρος της Εποπτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου κ. Αραμπατζής έδωσε συγχαρητήρια στους συντελεστές του προγράμματος και το προσωπικό του Ινστιτούτου, το οποίο με την επίβλεψη του Αν. Διευθυντή κ. Αναστασίου Θεοφιλογιαννάκου συνέβαλε στην άρτια οργάνωση των δράσεων. Ο κ. Θεοφιλογιαννάκος μάς μίλησε με ικανοποίηση για το αντίκτυπο που είχαν τα μαθήματα στους νεαρούς του εξωτερικού και μας μετέφερε το κλίμα ευχαριστίας και συγκίνησης εκ μέρους τους: «Οι φοιτητές ευχαρίστησαν γιατί όπως ανέφεραν συνειδητοποίησαν ότι η ομορφιά του ελληνικού πολιτισμού δεν περιορίζεται στους κλασικούς χρόνους, αλλά μεταλαμπαδεύτηκε με τρόπο φυσικό και αδιάρρηκτο στους νέους. Τους δοθήκαν τα εναύσματα για να μπορέσουν να ερευνήσουν και να αναγνωρίσουν την ομορφιά της Ελλάδας, όχι ως ιδέα ή μουσειακό είδος, αλλά ως ζώσα πραγματικότητα».

Οι ρίζες θα σώσουν το δένδρο όπου στηριζόμαστε

Τέτοιες παραδόσεις στις επόμενες γενιές και αυτές οι διδασκαλίες μάς ταιριάζουν ως λαού και ως έθνους. Αρμόζει λοιπόν εν κατακλείδι, να συνοψίσουμε με τα παρακάτω λόγια του Ζήσιμου Λορεντζάτου, ενός ανθρώπου του πνεύματος και των γραμμάτων: «όσους προχωρήσανε στην πραγμάτωση ορισμένων έργων τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως δείχτες στον δρόμο ενός καινούργιου πολιτισμού, πρέπει να τους θεωρούμε πατέρες και να ξέρουμε πως αυτοί κρατάνε όρθιο το δέντρο απάνω στο οποίο στηριζόμαστε εμείς, και που δεν έπεσε ως τώρα. Ποιος ξέρει, μπορεί τον καιρό καμιανής μεγάλης αναβροχιάς, όταν τίποτα δεν θα έχουμε να προσμένουμε από πουθενά και τα κλαριά ή τα φύλλα του δέντρου θα απομένουνε φρυγμένα και θα είναι μόνο για λύπηση, οι ρίζες αυτές, που εμείς τις είχαμε για ξοφλημένες, να ανεβάσουνε από τα καταχθόνια τις λίγες σταλαματιές που θα σώσουνε το δέντρο από το μαράζωμα και τον αφανισμό».

_________

Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 14.08.2019