* Μια συζήτηση με την εικαστικό Μελίτα Αντωνιάδου με αφορμή την έκθεσή της (24/11-1/12)

Έκθεση 24.11 έως 1.12. Με αφορμή την έκθεση έργων της στον παλαιό Ναό Αγίων Αναργύρων Καραβά στον Πειραιά, η καλλιτέχνις Μελίτα Αντωνιάδου μιλά για τη διαδρομή της και την εποχή ακραίας διάλυσης κοινωνιών, ιδεολογιών και πολιτικών σχημάτων

Ο όσιος γέροντας Σωφρόνιος θεωρούσε τη δημιουργία στην ζωγραφική αλλά και στην εικόνα ως έργο χάριτος. Έλεγε :

“Φαντάσου, εδώ με λίγες γραμμές και χρώματα φτιάχνουμε ότι δημιούργησε ο Θεός” Βέβαια είχε απόλυτη συναίσθηση του μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε.

Η Μελίτα Αντωνιάδου μια καλλιτέχνης που καλλιεργείται με την ζωγραφική μελετά καλλιτέχνες κλασσικούς αλλά και ισχυρούς του πνεύματος που ασχολήθηκαν με την τέχνη όπως ο γέροντας Σοφρώνιος του Έσσεξ, ένας εξαίρετος ζωγράφος στα νεανικά του χρόνια, μιλά στην “Ορθόδοξη Αλήθεια” για την διαδρομή της. Αφορμή μια έκθεση με έργα της στον παλαιό ιερό ναό των αγίων Αναργύρων Καραβά στον Πειραιά.

Γεννήθηκε στην Αθήνα σπούδασε οικονομικές επιστήμες στην Αγγλία, στο Warwick και στην Οξφόρδη, και στη συνέχεια ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, τη χαρακτική, την εικονογράφηση και το σκίτσο.

Έχει συνεργαστεί με πολλούς εκδοτικούς οίκους ως εικονογράφος παιδικών βιβλίων και έχει εκδόσει παιδικά παραμύθια και ποιητικές συλλογές.

Έχει λάβει μέρος σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Κυρία Αντωνιάδου πώς νιώσατε την κλίση για τη ζωγραφική; Και ποια ήταν η αρχή της στη ζωή σας;

Ζωγραφίζω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Μέχρι 5 χρονών μέναμε μαζί με τον παππού και τη γιαγιά σε ένα νεοκλασσικό σπίτι στη συνοικία των μαρμαράδων, δίπλα στο Πεδίο του Άρεως. Ο παππούς μου με έμαθε να ζωγραφίζω με λάδια από 3 ετών, ο θείος μου ήταν γνωστός γλύπτης, ο κυρ Γιάννης ο μαρμαράς δίπλα έγλυφε το μάρμαρο κι έκανε γούρνες για πουλιά, γουδιά και βάζα. Θυμάμαι τον παππού που με πήγαινε κάθε μέρα βόλτα στο Πεδίο του Άρεως και καθόμασταν σε ένα παγκάκι στη ρίζα ενός τεράστιου πλάτανου. Εκεί με μάθαινε να ξεχωρίζω τα χρώματα σε ό,τι έβλεπα γύρω μου κι έπειτα στο σπίτι μού τα έδειχνε στον καμβά. 

Ασχοληθήκατε αρκετά με εικονογράφηση βιβλίων και με εκδόσεις βιβλίων. Η ενασχόλησή σας με την ζωγραφική γινόταν παράλληλα;

Τη ζωγραφική, δεν την κυνήγησα σαν βιοπορισμό ή προβολή. Έπαιρνα μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά την πρώτη μου ατομική έκθεση την έκανα μόλις το 2014 στη γκαλερί Χρυσόθεμις. Ακολούθησε η ατομική στην αίθουσα τέχνης Ηώς το 2017 και τώρα από τις 24 έως την 1 Δεκεμβρίου θα έχω την χαρά να εκθέτω σε έναν εντελώς ιδιαίτερο χώρο, στον παλαιό ιερό ναό των Αγίων Αναργύρων Καραβά στον Πειραιά. Αυτό αποτελεί τιμή για μένα, και αφορμή έμπνευσης, επειδή συνδυάζει, τα εντός της ιστορίας, με τα επέκεινα, του Θεού. Έτσι στους χώρους γύρω από τον ναό, στο Αρχονταρίκι, στο γραφείο, στους διαδρόμους, ακόμη και στην κουζίνα που έχει δυο όμορφους πέτρινους τοίχους, θα εκτεθούν έργα με θέματα εμπνευσμένα από χώρους, τοπία κι ανθρώπους που έζησα κι αγάπησα, ενώ στο δωμάτιο δίπλα στο Ιερό, καθώς και στον κυρίως ναό θα εκτεθούν αγιογραφίες ή έργα που έχουν κάποια συνάφεια με την ιερότητα του χώρου.

Τι βοηθά έναν ζωγράφο να εμπνέεται;

Τι εμπνέει τον κάθε ζωγράφο, όπως και τον κάθε καλλιτέχνη, είναι ένα μυστήριο. Μπορούμε να βρούμε διάφορα, ιδίως στην αναλυτική εποχή μας που όλα θέλουμε να τα τριχοτομούμε και να τα εξετάζουμε. Όσο σημαντικό ήταν για τον καλλιτέχνη σε πρότερες εποχές να γίνει μάστορας της τέχνης του, να κατορθώσει να αποδώσει όσο το δυνατόν καλύτερα την εποχή του και την προβληματική της, τόσο στις πρόσφατες δεκαετίες είναι να είναι πρωτότυπος, αλλιώτικος, εξωτικός, να πει κάτι που κανείς ποτέ πριν δεν έχει ξανασκεφτεί ή ξαναπεί. Οπότε σήμερα πλέον η κατάσταση στη ζωγραφική μπορεί να παρομοιαστεί με μια μουσική σκηνή όπου ο καθένας παίζει μόνος του, με κατάληξη συχνά το πανδαιμόνιο... 

Πώς είναι ο δικός σας τρόπος ζωγραφικής; Πχ τα σχεδιάζετε εκ των προτέρων;
Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεματογραφία στους πίνακές σας ή αγαπάτε να ζωγραφίζετε διάφορα θέματα;

Προσωπικά, με ευχαριστεί να ανακατεύω χρώματα στην παλέτα, να λερώνομαι, να βλέπω μια ξύλινη ή υφασμάτινη επιφάνεια, ή έναν τοίχο, να σχηματίζει σιγά σιγά μια εικόνα του κόσμου η οποία καθώς μορφοποιείται έρχεται σε έναν διάλογο με τον Δημιουργό, ίσως κι είναι ο τρόπος μαθητείας του Δημιουργού στο μυστήριο της ζωής που διανύει. Συλλέγω πολλά, ευτελή, φύλλα, κεραμικά, πέτρες, σίγουρα παίρνω πολλές φωτογραφίες, έχω πάντα μαζί μου ένα μπλοκ όπου θα σχεδιάσω κάτι που θα δω ή θα κάνω σημειώσεις με απλά σχήματα και διευκρινήσεις.

Φυσικά υπάρχει η εμπορευματοποιημένη τέχνη και τέχνη σαν εσώτερη ανάγκη έκφρασης, επικοινωνίας, σχέσης με τον άλλον. Και οι δυο μπορεί να είναι καλές ή κακές. Ποικιλία μεγάλη σε ένα χώρο, όπως και σε κάθε άλλον. Δεν καταξιώνεται κανείς ενώπιον των ανθρώπων ούτε του Θεού αν κάνει το άλφα ή το βήτα, αλλά αν αυτό που κάνει είναι έντιμο, έχει γνήσιες πηγές, έχει αισθαντικότητα, μπορεί να αγγίξει τις καρδιές, μπορεί να δώσει κάτι που μπορεί να φτιάξει αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο και να φέρει κοντά τους ανθρώπους.

Μπορεί η σχέση σας με την πίστη στον Θεό να επιδρά στο χέρι που κρατά το πινέλο;

Αναπόφευκτα. Αν είναι σημαντικό τι κουβαλάει μέσα του κανείς στο τί διαλέγει να εκφράσει με το καλλιτεχνικό του μέσον, πόσο μάλλον όταν αυτό είναι η σχέση με τον Θεό. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα θέματα ενός ζωγράφου που είναι και πιστός θα πρέπει να είναι αμιγώς αγιογραφικά, παρόλο που η σχέση με τον Θεό φέρνει στην ψυχή μια αυξανόμενη ανάγκη ό,τι κάνει να έχει, ή καλύτερα στην περίπτωση της ζωγραφικής, να φανερώνει τη σχέση του με Εκείνον. Κάποιοι άξιοι ζωγράφοι, όπως ο Ανδρέας Φωκάς, κατέληξαν ότι η μόνη ζωγραφική τέχνη που αξίζει τον κόπο είναι η αγιογραφία. Προφανώς γιατί αυτό που ζει αγιογραφώντας είναι σαφώς ασύγκριτο με ό,τι ζούσε κάνοντας εκείνους τους ωραίους πίνακες των πόλεων και των ανθρώπων. Το ίδιο με μεγαλύτερη ένταση έχει εκφράσει ο άγιος Γέροντας Σωφρόνιος, ο οποίος, πιο απόλυτα από κάθε άλλον, θεώρησε ματαιότητα το κάθε τι που δεν είναι απεικόνιση του αιωνίου, καθώς ό,τι εμπίπτει στο βλέμμα μας είναι φευγαλέο και υπόκειται στο θάνατο, στην εξαφάνιση. Κι όμως, οι σεβαστές αυτές γνώμες ανήκουν σε αυτό που ζουν οι εκφραστές τους.

 

Σήμερα, μια εποχή ακραία, διάλυσης κοινωνιών, πολιτικών και ιδεολογικών σχημάτων και συστημάτων, μια εποχή όπου κυριαρχεί η τεχνολογία και τα ψυχρά υλικά του τσιμέντου, του ατσαλιού, του αλουμινίου, του πλαστικού... εποχή μαζικών μεταναστεύσεων, μαζικών διακοπών, μαζικών μετακινήσεων, όπου το άτομο θριαμβεύει που επιτέλους δεν δεσμεύεται από κανέναν κι από τίποτα, σήμερα, στον θρίαμβο της μοναξιάς και της αποξένωσης, η ουσιαστική επικοινωνία σπανίζει, η χαρά σπανίζει, η ησυχία, η εσωτερική ησυχία είναι αδιανόητη. Κι όμως, όλα αυτά αποτελούν τη φυσική κατάσταση του ανθρώπου. Τις φυσικές του προδιαγραφές. Αν τα έργα μου μεταφέρουν κάτι από τη χαρά και την ησυχία και την κοινωνία προσώπων που είναι το βαθύ μας ζητούμενο, θα είμαι ευχαριστημένη.

Οι θεατές των πινάκων σας αντιλαμβάνονται την πρόθεση σας που αποτυπώνεται στον καμβά σας;

Από τους θεατές των έργων αντιλαμβάνομαι συχνά κι εγώ την πρόθεση! Ενώ η ζωγραφική στη δημιουργία της είναι μια μοναχική δραστηριότητα, στην ουσία είναι ανάγκη επικοινωνίας, σχέσης, συνομιλίας και η συνάντηση δια ζώσης ίσως είναι αυτή που βάζει μια τελεία, ή έστω μια άνω τελεία στο έργο. Είναι όμως σημαντικό όσο σημαντικό είναι η ουσιαστική επικοινωνία με τον συνάνθρωπο. 

Τελευταία ασχολείστε με το κόμικ και μάλιστα με θέματα που αφορούν την πίστη. Το κοινό σας αποδέχεται την νέα αυτή προοπτική; Το κόμικ το είχαμε συνηθίσει ως κάτι κωμικό ή ως παιδική ανάγνωση.

Το κόμικ ήταν μια παιδική κι εφηβική μου αγάπη, όπως σε πολλούς στη νεότητά τους. Όμως, τις τελευταίες δεκαετίες, στο εξωτερικό, άνθισε μια πιο σοβαρή του μορφή, που για να την ξεχωρίζουν την ονόμασαν γκράφικ νόβελ, ελληνικά θα το λέγαμε εικονογραφήγημα, και σιγά σιγά κυκλοφόρησαν κλασσικά και σύγχρονα μυθιστορήματα, βιογραφίες, και φιλοσοφικές πραγματείες σε αυτή τη μορφή, δίνοντας την ευκαιρία στους δημιουργούς να ζωγραφίσουν ένα έργο (όπως αντίστοιχα γίνεται και η μεταφορά λογοτεχνικών έργων στην μεγάλη οθόνη), και στους αναγνώστες να απολαύσουν ένα αφήγημα χωρίς να αφιερώσουν πολύ χρόνο διαβάζοντάς το, καθώς ο ελεύθερος χρόνος στις κοινωνίες μας ολοένα φαίνεται να συρρικνώνεται. Στην Ελλάδα τελευταία έχει αρχίσει να κυκλοφορεί το γκράφικ νόβελ, κυρίως με την μετάφραση ξένων πονημάτων. Το γκράφικ νόβελ που εκπόνησα, μια βιογραφία της περιπετειώδους ζωής του Κλάους Κένεθ, ήταν μια πολύ κοπιώδης προσπάθεια, χρειάστηκε δυο και πλέον χρόνια να ολοκληρωθεί! Συνδυάζει τη συγγραφή, τη σκηνοθεσία και τη ζωγραφική, και είμαι πολύ χαρούμενη που βρήκε πολύ θετική ανταπόκριση από τους αναγνώστες, κάτι που με ενθαρρύνει να συνεχίσω.

Ήδη έχει ζητηθεί η μετάφρασή του σε άλλες γλώσσες, ελπίζω σύντομα να είμαι σε θέση να ανακοινώσω πού θα ταξιδέψει. Η υπόθεση αφορά την εναγώνια αναζήτηση ενός σύγχρονου δυτικού ανθρώπου για νόημα ζωής, και καταλήγει στη συνάντηση με τον Θεό και στην πνευματική καθοδήγηση κοντά σε έναν από τους πιο σημαντικούς Αγίους του εικοστού αιώνα, του Γέροντα Σωφρονίου του Έσσεξ, ενός ανθρώπου που κοντά στους μυριάδες ανθρώπους που έθρεψε με τη ζωή του και το συγγραφικό του έργο, υπήρξε καθοριστικός και για μένα.

Όπως και αν έχει, το γκράφικ νόβελ δεν με έκανε να νιώσω ότι ξεστρατίζω σαν ζωγράφος, ίσα ίσα. Παρόλο που το κόμικ το έκανα αποκλειστικά στο iPad με το ειδικό μολύβι, ώρες ατέλειωτες σε μια οθόνη, όταν γύρισα στις μπογιές και στα πινέλα υπήρχε σαφώς αυξημένη άνεση στην εκτέλεση κάποιων πραγμάτων όπως και σε εικαστικές λύσεις. Οπότε μπορώ να πω ότι δεν αντικρούει το ένα μέσον το άλλο· όπως τροφοδότησε η ζωγραφική πείρα το κόμικ έτσι τώρα κι αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τα έργα στο χαρτί, στο ξύλο ή τον καμβά. «Βλέπω» τη σκηνή και την απόδοσή της σε διαδοχικές εικόνες:

«Πρώτη εικόνα: Κάποιος με καμπαρντίνα βγαίνει από ένα μαγαζί - φωτεινή κάθετη επιγραφή - σε ένα σκοτεινό δρομάκι. Κρατάει ένα μπουκάλι και η σκιά του μακραίνει καθώς ένα μοναχικό φως είναι τοποθετημένο στο βάθος του καρέ,

δεύτερη εικόνα: Το πρόσωπό του μόνο, τα μάτια του κοιτούν πλάι με υποψία κι αμέσως μετά ένα: Κράαααακ!!! Μόνο του με κόκκινο κεραυνό γύρω γύρω...»

Το δουλεύω, και η συνέχεια σε δυο-τρία χρόνια!!! Αλλά ας μην τελειώσουμε με ένα «κράαακ» ή «μπάααμ», αλλά με έναν ψίθυρο: Αμήν.

Μια παλιά Ρωσική παροιμία λέει: “Τα κεραμικά δεν ψήνονται από τους Θεούς αλλά από τους ανθρώπους” που σημαίνει ότι στην τέχνη, όπως και στην ζωή χρειάζεται προσωπικός κόπος. Το Αμήν που ευχήθηκε η ζωγράφος είναι η σφραγίδα που βάζει στον κόπο ο Θεός.

Έργα της Μελίτας Αντωνιάδου θα εκτίθενται καθημερινά από τις 24 Νοεμβρίου έως την 1 Δεκεμβρίου από τις 18.00 – 21.00 σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον παλαιό ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων Καραβά στον Πειραιά.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ 20.11.2019