Η Κωνσταντίνα
Παπασταϊκούδη, διδάκτωρ ιατρός,
μιλά για την προσπάθεια που κάνει να μη σβήσει
η παράδοση του τόπου της.
Η ίδια ερευνά, συγγράφει και μεταγράφει στη
νεοελληνική
τα γλωσσικά ιδιώματα, με μόνη της έγνοια να μην ξεχαστούν αυτές οι
πατρίδες
Το παραμύθι είναι ο ταπεινός συνοδοιπόρος της ανθρωπότητας. Λιτά, αφαιρετικά παραδίνει στον αποδέκτη, ιστορίες που περιέχουν το άσπρο και το μαύρο της ζωής, το καλό και το κακό. Ιστορίες χωρίς διαβαθμίσεις της κακότητας, έτσι που να υποκρίνονται την καλοσύνη, όπως ξέρουμε από τα σημερινά σενάρια των αφηγήσεων σε λογοτεχνία και κινηματογράφο. Γι’ αυτό και έχει θεμελιώδη αξία η προσπάθεια να συγκεντρωθούν παραμύθια από το μακρινό παρελθόν του κάθε τόπου. Η Κωνσταντίνα Παπασταϊκούδη με καταγωγή από την Ανατολική Ρωμυλία είναι διδάκτωρ ιατρός και έχει ερευνήσει και συγγράψει για το δημοτικό τραγούδι της Αν. Ρωμυλίας, όπως και για τα λαϊκά παραμύθια του τόπου της. Το Θρακικό παραμύθι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της λαϊκής παράδοσης στον Ελλαδικό χώρο.
Η ίδια μίλησε στην “Ορθόδοξη Αλήθεια” για το μεράκι της έρευνας και την έγνοια να μην ξεχαστούν πατρίδες όπως η Ανατολική Ρωμυλία:
«Το λαϊκό παραμύθι αποτελεί ένα σημαντικό τομέα της προφορικής λαϊκής λογοτεχνίας. Όπως αναφέρει ο Στ. Κυριακίδης «τὸ παραμύθι μαζὶ μὲ τὰ ᾄσματα τὴν μουσικὴν καὶ τὸν χορόν, ἀποτελεῖ μίαν ἀπὸ τὰς κυριωτέρας καλολογικὰς ἐκδηλώσεις τῆς λαϊκῆς ψυχῆς, ἕναν ἀπὸ τοὺς κυριωτέρους κλάδους τῆς λαϊκῆς λογοτεχνίας». Το παραμύθι είναι αφήγηση προφορική, με ποιητική φαντασία, στην οποία κυριαρχεί η αοριστία ως προς τον τόπο, αλλά και το χρόνο. Στο παραμύθι όλα είναι δυνατά· γεγονότα και καταστάσεις, τα οποία είναι απίθανα, περιγράφονται ως η φυσική πραγματικότητα της ζωής. Στους πρωτόγονους μάλιστα λαούς τα γεγονότα που αναφέρονται στο παραμύθι εκλαμβάνονται ως η πραγματικότητα της καθημερινής τους ζωής, λόγω της αδυναμίας της πρωτόγονης σκέψης να συλλάβει τις ορθές σχέσεις των πραγμάτων.
Επιδρά το παραμύθι στην συμπεριφορά των ακροατών του αλλά και στην διαμόρφωση της αντίληψης των όσων συμβαίνουν γύρω μας; Η κα Παπασταϊκούδη αναλύει:
«Στο παραμύθι μερικές φορές δικαιώνεται ο αδικημένος, αποκαθίσταται η αλήθεια, επιβραβεύεται η καλοσύνη, η ευγνωμοσύνη, το δίκαιο και άλλοτε επικρατεί η αδικία, θριαμβεύει η βαρβαρότητα, μεταφέροντας έτσι τον αναγνώστη στη σκληρή πραγματικότητα της ζωής.
Τα παραμύθια παραδίδονται στο γλωσσικό ιδίωμα των περιοχών της Ανατολικής Ρωμυλίας, και μεταγράφονται από την κα Παπασταϊκούδη στην νεοελληνική, ώστε να είναι δυνατή η κατανόηση των κειμένων των παραμυθιών στο σύγχρονο αναγνώστη, με σεβασμό στην αρχική αφήγηση. H ίδια μας αναφέρει:
«Σχετικά με τη χρήση της ιδιωματικής γλώσσας ο Γάλλος φιλόλογος και λόγιος Claude Fauriel αναφέρει: “Σεβάστηκα όλους τους ιδιωματισμούς, ακόμα και αυτούς που μπορεί να θεωρηθούν σφάλματα ή λαϊκές παραλείψεις, γιατί πιστεύω ότι κάθε ιδιωματισμός οφείλεται σε κάποιο λογικό ή ιστορικό λόγο, πάντα αξιοπρόσεκτο και χρήσιμο για το μελετητή”.
Η έρευνα που αφορά στο παραμύθι έχει εντοπίσει πυρήνες αρχαίων μύθων στα λαϊκά, προφορικά παραδεδομένα, παραμύθια. Η συλλέκτρια θα προσδιορίσει:
Πυρήνας της αρχαιοελληνικής διήγησης που αναφέρεται στην υπόθεση της χαμένης, σήμερα, τραγωδίας του Ευριπίδη Ινώ σώζεται αυτούσιος στο παραμύθι της κακής μητριάς, παραλλαγή του οποίου αποτελεί το παραμύθι του ‘‘Τσιρτσώνη, στο οποίο ο δράκος σφάζει τα δικά του παιδιά αντί για τον Τσιρτσώνη και τα αδέρφια του.
Η αρχή από την Εποχή του Λίθου, ο Πλάτωνας και η καθοριστική συμβολή των φιλότιμων μελετητών
Στη συλλογή λαϊκών παραμυθιών της Κωνσταντίνας Παπασταϊκούδη, βρήκαμε ένα παραμύθι που μας θύμισε την ιστορία του Κύκλωπα Πολύφημου στην Ομήρου Οδύσσεια. Η Θρακιώτισσα συλλέκτρια θα συμφωνήσει:
Σε κάθε εποχή δραστηριοποιούνται με φιλότιμο κάποιοι για να διασώσουν την αφήγηση της ιστορίας. Στο θέμα του λαϊκού παραμυθιού, εκτός από την ίδια συνέβαλαν κι άλλοι στην διάσωσή του. Θα τους παρουσιάσει με ευγνωμοσύνη:
Ο Μ. Μερακλής για το ελληνικό παραμύθι αναφέρει πως τα 4.000 λαϊκά παραμύθια που κατόρθωσε να συγκεντρώσει ο Γ. Μέγας, μέσω των μαθητών του στα χρόνια 1957-1963, ίσως να είναι το κύκνειο άσμα του ελληνικού»
Οι λόγοι που οδήγησαν στην κάμψη και τη ραγδαία υποχώρησή του
Υπάρχει πλέον, στις μέρες μας, μια ραγδαία υποχώρηση του λαϊκού παραμυθιού που έχει μεταβληθεί από ζωντανό προφορικό ψυχαγωγικό είδος, σε ένα γραπτό κείμενο, είδος φιλολογικού παραμυθιού. Η Κωνσταντίνα Παπασταϊκούδη, θα μιλήσει για την κάμψη του λαϊκού παραμυθιού:
«Το ελληνικό λαϊκό παραμύθι ασφαλώς έχει υποστεί φθορά σε παγκόσμια κλίμακα.
Με την εκβιομηχάνιση των κοινωνιών, τη μετακίνηση των πληθυσμών σε αστικά κέντρα, τη συρρίκνωση της ποιμενικής και αγροτικής ζωής, την πρόοδο της τεχνολογίας, η παραδοσιακή αφήγηση με τους παραμυθάδες και τις παραμυθούδες στα “σπεροκαθίσματα”, εσπερίδες, έχει πάψει να λειτουργεί στις σύγχρονες κοινωνίες.
Το παράπονο
Ολοκληρώνοντας την παραμυθητική κουβέντα, η συνομιλήτρια μας θα σταθεί σε εικόνες περασμένες, μέσα από τις διηγήσεις των γιαγιάδων της πατρίδας της, την οποία δεν γνωρίζουν πολλοί Έλληνες, όπως με παράπονο μας είπε:
Νιάφρα κ’ έναν γκιρό κ’ ένα ζαμάν(ι)
’ντά πάντριβαν τουν καλπουζάν(ι)
Κ’ έβραζαν του μπουραζάν(ι)
μέσα σ’ ένα τράαανο καζάν(ι),
ήταν ένας πέτ’νους
μι νιά πετσέινη βράκα
κάτ'στι να σας του ’που ’πού τν άκρα.
Μια φορά και έναν καιρό και ένα ζαμάν)
όταν πάντρευαν τον
τεμπέλη
και έβραζαν το μπουραζάνι μέσα σε ένα τρανό καζάνι,
ήταν ένας πετεινός
με μια δερμάτινη βράκα
καθίστε να σας το πω από την άκρα (αρχή).
Ο Σύγχρονός μας επιστήμονας Α. Einstein συμβούλεψε: “Θέλετε το παιδί σας να γίνει έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια".
____________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου