Το ηροστράτειο μίσος των εθνομηδενιστών συγγραφέων και δημοσιογράφων είναι τέτοιο ώστε επιδίδονται σε μια συστηματική κατασυκοφάντηση των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα, και πρώτα απ’ όλα του κατ’ εξοχήν συμβόλου του, του Παύλου Μελά, ενώ αντίθετα εκθειάζεται ο «παρτιζάνικος» χαρακτήρας της ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση)[1].
Σε αυτό το έργο πρωτοστατεί ο γνωστός και μη εξαιρετέος Τάσος Κωστόπουλος, από τις στήλες της Ελευθεροτυπίας παλαιότερα και της Εφημερίδας των Συντακτών σήμερα. Έτσι επί παραδείγματι, ο κομιτατζής οπλαρχηγός, Βασίλ Τσακαλάρωφ, που είχε σκοτώσει δεκάδες «πατριαρχικούς» σλαβόφωνους και ελληνόφωνους, αναγορεύεται σε ήρωα, σε αντίθεση με τον «βυσματία-λουφαδόρο» Παύλο Μελά. Σε άρθρο του στη δημοσιογραφική ναυαρχίδα της (σημ. αμφ. το άρθρο γράφτηκε το 2019) κυβερνητικής Αριστεράς, την Εφημερίδα των Συντακτών, σχολιάζει ως εξής επιστολή του Παύλου Μελά στον Ίωνα Δραγούμη: «Η Νάτα απαιτεί ξεμπέρδεμα Τσακαλάρωφ, ενημερώνει λ.χ. στις 26/4/1903 από την Αθήνα ο Μελάς τον Ίωνα, υποπρόξενο τότε στο Μοναστήρι· ο λόγος για τον Βασίλ Τσακαλάρωφ, τον επίφοβο οπλαρχηγό της ΕΜΕΟ που αποτελούσε το τοπικό (και τοτεινό) ισοδύναμο του δικού μας Βελουχιώτη»[2].
Έτσι ο Τσακαλάρωφ μεταβάλλεται σε ισοδύναμο του Βελουχιώτη. Και ο αρθρογράφος δεν προσθέτει, έστω, «σε ήρωα για τους Σλαβομακεδόνες» αλλά σε «τοπικό (και τοτεινό) ισοδύναμο του δικού μας Βελουχιώτη». Δηλαδή, ο Τσακαλάρωφ δεν αποτελούσε, έστω, ήρωα για τους αντιπάλους των ελληνικών σωμάτων, που βρίσκονταν σε αγώνα ζωής ή θανάτου μαζί τους, αλλά απλώς σε «τοπικό (και τοτεινό) ισοδύναμο του δικού μας Βελουχιώτη». Και αυτό δεν είναι κάποιο lapsus calami του Κωστόπουλου αλλά εντάσσεται στη γενική εικόνα που δίνουν για την ΕΜΕΟ οι Έλληνες μακεδονιστές. Η ΕΜΕΟ δεν ήταν μια οργάνωση, αντάρτικη μεν αλλά με φιλοβουλγαρικά, χωριστικά και ανθελληνικά χαρακτηριστικά, αλλά απλώς «επαναστατική». Την ίδια, ο Ίωνας Δραγούμης και κυρίως ο Παύλος Μελάς δαιμονοποιούνται και συκοφαντούνται συστηματικά, πόσο μάλλον που, με την ευκαιρία των κινητοποιήσεων ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών, το όνομα του Μελά μεταβλήθηκε κυριολεκτικώς σε σύμβολο της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων και ιδιαίτερα των νέων.
Σε ένα πρόσφατο λιβελλογράφημα, υπό τον εύγλωττο τίτλο, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς» –το ίδιο στο οποίο εκθειάζεται ο Τσακαλάρωφ– σημειώνει: Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τη δημόσια συζήτηση των τελευταίων μηνών για το Μακεδονικό. Η μορφή του είναι γνωστή στους πάντες από το σχολείο και τη δημόσια Ιστορία, σαν ενσάρκωση του κατ’ εξοχήν εθνικού ήρωα της μετεπαναστατικής Ελλάδας... Ο σχετικός μύθος χτίστηκε αμέσως μετά τον φόνο του Μελά, πριν από ακριβώς 114 χρόνια[3].
Και προχωράει σε ένα βιτριολικό κείμενο στο οποίο χαρακτηρίζει τον Μελά «βυσματία λουφαδόρο»(!), διότι... δεν σκοτώθηκε κατά τον πόλεμο του 1897, και «προβοκάτορα», διότι συμμετείχε στην «Εθνική Εταιρεία» (μαζί με τον Κωστή Παλαμά ή τον Νικόλαο Πολίτη!) και είχε συμμετάσχει στα αντάρτικα σώματα που είχαν εισέλθει στην οθωμανική Αυτοκρατορία. [«Προβοκάτορες στα σύνορα. Οι αξιωματικοί Παύλος Μελάς και Κωνσταντίνος Μαζαράκης με τους “αντάρτες” της “Εθνικής Εταιρείας”»[4]]. Ο Παύλος Μελάς και ο Ίων Δραγούμης είναι δύο Έλληνες σωβινιστές που σχεδιάζουν μια «αντεπαναστατική» «ένοπλη ελληνική επέμβαση» εναντίον των «αντιοθωμανών» επαναστατών-κομιτατζήδων, στοχεύοντας κατ’ εξοχήν στην κατάληψη της εξουσίας στην Αθήνα:
... Μελάς και Δραγούμης με μια παρέα πρώην εταίρων της «Ε.Ε.» βάζουν τα θεμέλια για την ένοπλη ελληνική επέμβαση στη Μακεδονία κατά του αντιοθωμανικού αντάρτικου των κομιτατζήδων. Η αλληλογραφία τους δεν αφήνει ωστόσο την παραμικρή αμφιβολία ότι πραγματικό κέντρο βάρους του ενδιαφέροντός τους δεν ήταν τόσο ο αλύτρωτος Ελληνισμός όσο οι υπουργικοί διάδρομοι της Αθήνας[5]
Εξάλλου, ο ίδιος, στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να αποδομήσει τον «σχετικό μύθο», εδώ και χρόνια είχε δοκιμάσει να «απομυθοποιήσει» και τον θάνατο του Μελά. Σε άρθρο του υπογεγραμμένο ως «Ιός» και γραμμένο πιθανότατα εξ ολοκλήρου από τον ίδιο (Ελευθεροτυπία, 10/10/2004), κατά την εκατοστή επέτειο του θανάτου του Μελά και υπό τον προβοκατόρικο τίτλο «Το άγνωστο εθνικό θρίλερ, Ποιος σκότωσε τον Παύλο Μελά;», προσπαθεί να καταδείξει πως, στην πραγματικότητα, ο θάνατός του δεν υπήρξε καθόλου ηρωικός. Και στηρίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός: το ότι οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του, ακόμα και σήμερα, δεν είναι απολύτως διευκρινισμένες. Τις ίδιες περίπου ημέρες (Καθημερινή, 17/10/2004), δημοσιεύτηκε και μια σχετική μελέτη του πανεπιστημιακού Βασίλη Γούναρη[6] που περιγράφει επίσης τις ακόμα σχετικά ακαθόριστες συνθήκες του θανάτου του Μελά, και υποστηρίζει πως για να διευκρινιστούν εντελώς θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί έρευνα στα οθωμανικά αρχεία. Ο Κωστόπουλος, για να προσδώσει κάποιο κύρος στο λιβελλογράφημα του 2018, επιστρατεύει αναδρομικά και τον Γούναρη. Έτσι παραπέμπει ταυτόχρονα στο δικό του άρθρο και σε εκείνο του Γούναρη, τα οποία και παρουσιάζει ως ακολούθως:
Ο Ιός, «Ποιος σκότωσε τον Παύλο Μελά; Το άγνωστο εθνικό θρίλερ»(εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 10/10/2004, σ. 53-55). Οι δέκα αντιφατικές εκδοχές... για τον θάνατο του ιδανικού ήρωα της εθνικοφροσύνης. Βασίλης Γούναρης, «Το μοιραίο δεκαήμερο» (εφ. Καθημερινή/ένθετο «Επτά Ημέρες», 17/10/2004, σ.14-19). Η ίδια ακριβώς υπόθεση... και ταυτόσημα, επί της ουσίας, συμπεράσματα[7].
Το πόσο «ταυτόσημα» υπήρξαν, «επί της ουσίας», τα «συμπεράσματα» συνάγεται από τις αποτιμήσεις των ίδιων των συγγραφέων: Για τον Κωστόπουλο, οι διαφορετικές και κάποτε αντιφατικές εκδοχές για τις συνθήκες του θανάτου του Μελά αποτελούν μια ακόμα ψηφίδα στην προσπάθεια της απομυθοποίησής του. Μια σειρά από συγκυρίες θα οδηγήσουν στον ταπεινωτικό θάνατο του «άκαπνου» «λουφαδόρου» και θα τον μεταβάλουν σε ήρωα: «Ό,τι δεν είχε καταφέρει εν ζωή, ο αριστοκράτης ανθυπολοχαγός το πέτυχε με την κοινωνική εμβέλεια του θανάτου του»[8].
Για τον Γούναρη, αντίθετα, οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του Μελά αποτελούν ένα μάλλον δευτερεύον αδιευκρίνιστο ιστορικό πρόβλημα σχετικά με τον θάνατο ενός αληθινού ήρωα. Καταλήγει, ολοκληρώνοντας την έρευνά του:
Όμως όλα αυτά δεν έχουν τελικά και τόση σημασία για την Ιστορία. Η θέση του καπετάν Μίκη Ζέζα ως συμβόλου του Μακεδονικού Αγώνα και της ανιδιοτελούς θυσίας για την πατρίδα, θέση για την οποία προετοιμαζόταν ψυχολογικά και έμπρακτα σε ολόκληρη τη σύντομη ζωή του, δεν απειλείται διόλου. Ήταν πραγματικός ήρωας.
Όπως έχω επισημάνει σε πάρα πολλές περιπτώσεις, η διαστρέβλωση και παρερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά τους αναγνωρισμένους εθνικούς ήρωες, και η ανάδειξη δευτερευουσών πλευρών στη ζωή και τη δράση τους, αποτελεί προνομιακή μέθοδο των εθνομηδενιστών ιστορικών και δημοσιογράφων για να τους «αποδομήσουν». Ο Λάμπρος Τζαβέλλας ήταν «όργανο» του Αλή πασά (Βάσω Ψιμούλη), ο Μακρυγιάννης «τοκογλύφος» (Νίκος Θεοτοκάς) κ.ο.κ., ο δε Κωστόπουλος αποτελεί μάλλον τον πρύτανη του είδους.
Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρήσουμε πως όλη η εκστρατεία των μακεδονιστών της Αριστεράς, που τους επανέφερε στην παλιά καλή «μακεδονίτικη» ιδεολογία του ΚΚΕ, περιορίζεται σε ορισμένους εμμονικούς και ιδεοληπτικούς ελληνοφάγους, τύπου Κωστόπουλου και «Ιού», αλλά αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία των διανοουμένων και των δημοσιολογούντων αυτού του χώρου.
*****
Καρπός και επιστέγασμα αυτής της ιδεολογικής προετοιμασίας και της γενικότερης μεταβολής της Αριστεράς σε κατ’ εξοχήν φορέα του εθνομηδενισμού υπήρξε η Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία και προσέφερε τη δυνατότητα στα «μακεδονικά» φληναφήματα μιας μειοψηφίας να μεταφραστούν σε επίσημη πολιτική του ελληνικού κράτους, συνεπικουρούμενα βέβαια από ολόκληρο το δυτικό, πολιτικό, οικονομικό, ακαδημαϊκό και μηντιακό, σύστημα.
Οι Έλληνες «μακεδονιστές», έχοντας μεταβληθεί στο δόρυ της παγκοσμιοκρατίας, κέρδισαν μια σημαντική μάχη σε βάρος του ίδιου του λαού τους. Υποπτεύομαι, εν τούτοις, ότι η νίκη τους στις Πρέσπες υπήρξε πύρρεια, από την άποψη της ιδεολογικής τους ηγεμονίας. Διότι προκάλεσε, ένα κυριολεκτικό «τσουνάμι» αντιδράσεων, που αγκάλιασε μεγάλο μέρος των νέων και μετέβαλε το «μισητό» όνομα του Παύλου Μελά σε σύμβολο ανάλογο των ηρώων του 1821. Ο εθνομηδενισμός του «μακεδονισμού» κατέστη, έστω προς στιγμήν, επίσημη κρατική ιδεολογία, και την ίδια στιγμή άρχισε η ιδεολογική του κατάρρευση. Ο Παύλος Μελάς... εκδικείται.
Γιώργος Καραμπελιάς
Διαβάστε και κατεβάστε το e-book
"Μακεδονικό και Αριστερά"
(κάνετε κλικ ΕΔΩ): - Οι γεωπολιτικές ιδεοληψίες του «μακεδονισμού» της Αριστεράς ως του «τελευταίου συνόρου» που ορίζει την ταυτότητα της
- Η εθνογένεση των «Μακεδόνων» ως προϊόν του ρωσοβουλγαρικού πανσλαβισμού, που εν συνεχεία μεταβιβάστηκε στη ρητορική της Σοβιετικής Ένωσης
- Η επιβολή του «μακεδονισμού» στην ηγεσία του νεοσύστατου ΚΚΕ
- Η αναζωπύρωση του «μακεδονισμού» στο πλαίσιο της κυριαρχίας της
αναθεωρητικής διανόησης μετά το 1990, η οποία και θα προετοιμάσει το
έδαφος για την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών από ένα κόμμα της
εθνομηδενιστικής Αριστεράς.
***
[1] Σχετικά με την «απομυθοποίηση» του Μακεδονικού Αγώνα, βλ. το βιβλίο του Σπ. Καράβα, Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας (Βιβλιόραμα, Αθήνα 2014) το οποίο επιδίδεται ιδιαίτερα στην αποδόμηση των βιβλίων της Πηνελόπης Δέλτα και του Τέλλου Άγρα.
Σημείωση:
Τον Μάρτιο του 1933, στην Έδεσσα συγκλήθηκε η Ιδρυτική Συνδιάσκεψη της ΕΜΕΟ και εξέλεξε την ηγεσία της οργάνωσης με επικεφαλής το μέλος του ΚΚΕ, Ανδρέα Τσίπα, από την περιοχή της Φλώρινας, ενώ ηγετικά στελέχη ήταν και οι Γεώργιος Τουρούντζας, Λάζαρος Τερπόφσκυ κ.ά. Τον Σεπτέμβριο του 1934, άρχισαν να δημοσιεύονται δηλώσεις ομάδων της ΕΜΕΟ στον Ριζοσπάστη σχετικά με τη «μακεδονική» ταυτότητα των σλαβόφωνων απορρίπτοντας την όποια βουλγαρική, σερβική και ελληνική τους ταυτότητα, υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία της ΕΜΕΟ. Η ΕΜΕΟ άρχισε να συγκροτεί και να εμπεδώνει σε ένα μέρος των σλαβοφώνων τη «μακεδονική» ταυτότητα χωρίς βέβαια να κατορθώσει, μέχρι το 1936 και την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά, να γίνει και μαζική οργάνωση (ο Τσίπας αναφέρει πως αριθμούσε 893 μέλη, ενώ ο Βλάχωφ 700, αριθμοί που είναι μάλλον υπερβολικοί). Πλέον, το ΚΚΕ θα γίνει ένθερμος θιασώτης της ύπαρξης «μακεδονικού έθνους», άποψη την οποία θα προπαγανδίζει σε όλα τα κομματικά έντυπα. Την 1η Φεβρουαρίου 1935, το θεωρητικό όργανο του κόμματος, η Κομμουνιστική Επιθεώρηση, δημοσίευσε το εκτενές άρθρο του Βασίλ Ιβανόφσκυ, «Η Μακεδονική εθνότητα».
[2] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», Η Εφημερίδα των Συντακτών, Αθήνα 14.10.2018. Βλ. και Βασίλης Τσακαλάρωφ, Το ημερολόγιο του Ίλιντεν 1901-1903, εκδ. Πετσίβα, Αθήνα 2010.
[3] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», ό.π.
[4] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», ό.π.
[5] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», ό.π.
[6] Βασίλης Γούναρης, «Το μοιραίο δεκαήμερο», Καθημερινή / ένθετο «Επτά Ημέρες», 17/10/2004, σ.14-19).
[7] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», ό.π.
[8] Τάσος Κωστόπουλος, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», ό.π.
