* Ο εύκολος και ο πραγματικός αντι-ρατσισμός

Ο Βρετανός Σεσίλ Ρόουντς ήταν ένα φιλάσθενο αγόρι, που στα 17 του το 1870 στάλθηκε στη Ν. Αφρική με την ελπίδα ότι το κλίμα θα βελτιώσει την κλονισμένη του υγεία. Εκεί δημιούργησε την εταιρεία «De Beers» και μέσα σε 20 χρόνια απέκτησε σχεδόν τον πλήρη έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς διαμαντιών. Η εταιρεία «De Beers» συνεχίζει να κρατά τα σκήπτρα της αγοράς μέχρι σήμερα.

Το 1880 μπήκε στο Κοινοβούλιο της Βρετανικής Αποικίας του Ακρωτηρίου και αργότερα έγινε πρωθυπουργός της αποικίας. Έδωσε το όνομά του σε ένα κράτος, τη Ροδεσία (σημερινή Ζιμπάμπουε). Πέθανε το 1902 σε ηλικία 48 ετών, έχοντας όμως προλάβει να περιορίσει σημαντικά τη γη και τα δικαιώματα των ντόπιων Αφρικανών.

Υποστήριζε ότι η Αγγλοσαξονική φυλή ήταν «η πρώτη φυλή του κόσμου» και με τη φράση «όσο περισσότερο τμήμα του κόσμου κατοικούμε, τόσο καλύτερα για την ανθρωπότητα» υποστήριζε τον έντονο αποικιακό εποικισμό. Περιέγραφε τους ιθαγενείς Αφρικανούς ως «βαρβάρους» και «υποκείμενη φυλή» και θεωρείται αρχιτέκτονας του Απαρτχάιντ.

Ωστόσο, ως απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έκανε πάντοτε μεγάλες δωρεές και καθιέρωσε τις Υποτροφίες Ρόουντς, γι’ αυτό το άγαλμά του δεσπόζει ακόμα και σήμερα στην πρόσοψη του πανεπιστημίου.

Το 2016 εκατοντάδες φοιτητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ζήτησαν να αφαιρεθεί το άγαλμα από την είσοδο του κτηρίου. Οι διαχειριστές των υποτροφιών Ρόουντς αντέδρασαν ακαριαία: απείλησαν ότι θα αποσύρουν 100.000.000 λίρες και το Πανεπιστήμιο έκανε πίσω. Στο μεταξύ οι επαναστάτες αποφοίτησαν και η ιστορία ξεχάστηκε σύντομα. 

Μάης - Ιούνης του 2020. Τα τελευταία λόγια του θύματος της αστυνομικής βίας στις ΗΠΑ «I CAN’T BREATHE» γίνονται σύνθημα στα χείλη εκατομμυρίων διαδηλωτών σε σε όλες τις μεγάλες πόλεις της υφηλίου. Τη σκυτάλη παίρνει το διεθνές ακτιβιστικό κίνημα «BLACK LIVES MATTER» και αυτό πυροδοτεί την αναβίωση του κινήματος «RHODES MUST FALL».

Διαδικτυακό αίτημα για την απομάκρυνση του αγάλματος έχει συγκεντρώσει πάνω από 100.000 υπογραφές. 

"Τα εγκλήματα του Ρόουντς ήταν πολλά, αλλά η ανάμνησή του μας λέει ότι το χρήμα μιλάει: είτε μέσω των υποτροφιών Ρόουντς στην Οξφόρδη, είτε με τα αγάλματα που παραμένουν στον πλανήτη, το κληροδότημά του είναι παντού", έγραφε πριν από λίγες εβδομάδες η βρετανική εφημερίδα Independent.

Το άγαλμα είναι ένα από τα 60 που έχουν επισημανθεί από το κίνημα ως μνημεία ρατσιστών της εποχής της αποικιοκρατίας, τα οποία κατά την άποψή τους πρέπει να απομακρυνθούν.

Την προπερασμένη Κυριακή στο Μπρίστολ έγινε φουντάρισμα στο λιμάνι του αγάλματος του δουλέμπορα του 18ου αιώνα, Έντουαρντ Κόλστον. Επί των ημερών της διοίκησής του, η Royal African Company μετέφερε περίπου 84.000 Αφρικανούς στην Αμερική, εκ των οποίων 19.000 πέθαναν στο ταξίδι τους.

Λίγες ώρες μετά στο Λονδίνο αφαιρέθηκε εν μέσω χειροκροτημάτων το άγαλμα του Ρόμπερτ Μίλλιγκαν «ιδιοκτήτη» 526 δούλων και ιδρυτή των διάσημων αποβάθρων West India στο Λονδίνο. 

Ο φιλάνθρωπος δουλέμπορος είχε αναγορευθεί ως προστάτης του Μπρίστολ λόγω των μεγάλων δωρεών του και το άγαλμά του τοποθετήθηκε στο κέντρο της πόλης το 1895. 

 
Μόνο στο Λονδίνο υπάρχουν δεκάδες μνημεία εθνικών ευεργετών  που ήταν δουλέμποροι κατά την εποχή της αποικιοκρατίας, εποχή που έκανε τη Μεγάλη Βρετανία ακόμα μεγαλύτερη.

Πολλές τοπικές αρχές έχουν σπεύσει να ανακοινώσουν ότι θα τοποθετηθούν στα αγάλματα αυτά πλάκες με τις οποίες θα επισημαίνεται ο αμφιλεγόμενος ιστορικός τους ρόλος.

Ωστόσο, η αποκαθήλωση μερικών αγαλμάτων είναι ικανή να αποκαταστήσει μια αδικία αιώνων απέναντι σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και να τη σβήσει ;

Η Ντένα Λατίφ, αφροαμερικανή φοιτήτρια -από τις λίγες- στην Οξφόρδη είχε γράψει στη βρετανική εφημερίδα Guardian: «Υπάρχουν και μεγαλύτερα ψάρια. Το να πέσει το άγαλμα  […] δεν αλλάζει τη συνείδηση των φοιτητών που διασκέδαζαν τραγουδώντας μου στην τρίτη εβδομάδα μου εκεί τους στίχους του Lion King καθώς περπατούσα κατά μήκος του ποταμού. Δε θα έκανε το κολέγιο να μοιάζει λιγότερο λευκό, και δε θα έκανε την Οξφόρδη πιο εύκολα προσβάσιμη…. Το άγαλμα πρέπει να μείνει -και να μας θυμίζει ότι η Οξφόρδη έχει πολλά να κάνει για να αποκαταστήσει τις ρατσιστικές ανισορροπίες της».

Μήπως τελικά, πίσω από την αντιρατσιστική αυτή έξαρση κρύβεται έντεχνα η πονηρή υποκρισία κάποιων που απήλαυσαν ή νέμονται ακόμη την περιουσία που κληροδότησε ο Ρόουντς στην Οξφόρδη και θέλουν να «καθαρίσουν» με την αποκαθήλωση μερικών αγαλμάτων;

Μήπως το σοβαρό αίτημα θα ήταν αρχικά (για να υπάρχει και συνέχεια!) να επιστραφεί η περιουσία αυτή -ανέρχεται σε αρκετά δισεκατομμύρια!- ως αποζημίωση στους νόμιμους ιδιοκτήτες της: στη Ζιμπάμπουε και τις υπόλοιπες πάμφτωχες χώρες της Αφρικής που πλήρωσαν -κυριολεκτικά!- με διαμάντια και αίμα την ίδρυση και επέκταση της «αυτοκρατορίας των αδικιών»; 

Επιμέλεια: Υπ.