Το μαχαίρι και οι μαχαιριές

Την είδαμε να φιγουράρει σε πολλά ειδησεογραφικά site. Με το μαχαίρι ανά χείρας. Έτοιμη να κόψει τη τούρτα για τα 70 χρόνια από την άνοδό της στο θρόνο, την ώρα που η ορχήστρα έπαιζε το Congratulations, μια σύνθεση της Loretta Kay-Feld από το Ισραήλ, ειδικά για την περίσταση. «Αυτή η επέτειος αποτελεί και για μένα μια ευκαιρία να σκεφτώ» τόνισε η ίδια στο μήνυμα που απηύθυνε στους υπηκόους της, για τους οποίους είπε σε άλλο σημείο του μηνύματος ότι «η ζωή της θα είναι αφοσιωμένη στην υπηρεσία τους».

Ήταν Φλεβάρης του 1952, όταν με θλίψη ο βρετανικός λαός μάθαινε για τον απροσδόκητο θάνατο (ανακοπή κατά τη διάρκεια του ύπνου) του βασιλιά πατέρα της. Τότε ανέλαβε το θρόνο η Λίλιμπετ (έτσι τη φώναζαν χαϊδευτικά), η πρωτότοκη κόρη του.

Ξημερώνει η 7η Φεβρουαρίου 1952. Η 25χρονη βασίλισσα κατεβαίνει τα σκαλιά του Treetops, ενός μοναδικού θέρετρου στην Κένυα, χτισμένου στην κορυφή δέντρων μέσα σε ένα ορεινό εθνικό πάρκο γεμάτο διαφορετικά ήδη ζώων, πανέμορφη άγρια φύση και καταγάλανα νερά. Εκεί τη βρήκε η είδηση του θανάτου του πατέρα της. Τώρα βιάζεται να γυρίζει το γρηγορότερο στην πατρίδα της. Λένε πως δεν μπόρεσε από τη χαρά της να κλείσει μάτι όλη τη νύχτα.

Τέσσερα χρόνια μετά και ενώ η άπειρη βασίλισσα προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές που άφησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, αδυνατεί να πιστέψει πως έχει σημάνει το τέλος της βρετανικής παντοδυναμίας. Στην κατεχόμενη Κύπρο, μικροί και μεγάλοι, έχουν όλοι συνταχθεί από τον Απρίλη του 1955 σε έναν τιτάνιο αγώνα με σκοπό την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού, το τέλος της αποικιοκρατίας και την ένωση με την Ελλάδα.  Τον πιο ευαίσθητο ρόλο τον είχαν αναλάβει οι μαθητές. Ύψωναν πεισματικά την Ελληνική σημαία στα σχολεία, έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, διένεμαν φυλλάδια και προκηρύξεις, μετέφεραν κρυφά το ταχυδρομείο και οπλισμό της Ε.Ο.Κ.Α. Οργάνωναν μαχητικές διαδηλώσεις και με κάθε τρόπο αντιστέκονταν στη βία των αποικιοκρατών. Το τίμημα ήταν πολύ βαρύ για τους νεαρούς αγωνιστές: κρατητήρια, στρατόπεδα συγκέντρωσης, αγχόνη.

7 Φεβρουαρίου 1956. Η αποικιακή διοίκηση έχει αποφασίσει το κλείσιμο του Γυμνασίου Αμμοχώστου, επειδή την προηγούμενη μέρα αρκετοί μαθητές συγκρούστηκαν με το βρετανικό στρατό. Είχε προηγηθεί η κατάληψη του Παγκύπριου Γυμνασίου στις 26 Ιανουαρίου. Οι μαθητές τώρα είναι πιο αποφασισμένοι. Ενώνονται με τους συμμαθητές τους από το Εμπορικό Λύκειο Αμμοχώστου και οργανώνουν μεγάλη μαχητική διαδήλωση στην οδό Ερμού. Μπροστάρης ένα δεκαεφτάχρονο παιδί με ξανθά σγουρά μαλλιά και καταγάλανα μάτια. Είναι ο σημαιοφόρος του Λυκείου Αμμοχώστου, ο Πετράκης Γιάλλουρος. 

Κρατά ψηλά την ελληνική σημαία, όπως σε κάθε διαδήλωση. Την ίδια σημαία κρατούσε λίγους μήνες πριν, όταν επισκέφθηκαν με το σχολείο του την Ελλάδα. Η αποστολή έμεινε στο Γυμνάσιο Αμαρουσίου μαζί με άλλους μαθητές από τη Λάπηθο, την πόλη Χρυσοχούς και την Πάφο, μεταξύ των οποίων ήταν και ο μετέπειτα ήρωας της αγχόνης, Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Τότε επισκέφθηκαν και το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Ο Πετράκης φορώντας τη στολή και το μαθητικό πηλίκιο γονατίζει κρατώντας τη σημαία. 

Τη συγκίνησή του αποτυπώνει σε γράμμα που έστειλε στον πατέρα του: «Μόλις πάτησα τὸ Ἅγιο χῶμα τῆς Ἑλλάδος, μία βαθεῖα συγκίνησις μὲ κατακυρίευσε καὶ δάκρυα ἀνέβηκαν στὰ μάτια μου, ἀφ’ ἑνός λόγῳ τοῦ ὅτι πατοῦσα στὴν Ἐλεύθερη Πατρίδα, ἀφ’ ἑτέρου διότι σκέφτηκα ὅτι ἡ ἰδιαιτέρα μας πατρὶς Κύπρος ἔμενε ὑπόδουλη κάτω ἀπὸ τὸν βαρὺ ζυγὸ τῶν Ἄγγλων, ἐνῶ ἔπρεπε νὰ εἶναι κι αὐτὴ ἕνα κομμάτι τῆς Ἐλεύθερης Ἑλλάδος …» [1]

Έτσι και τώρα, κρατά ψηλά την ελληνική σημαία και προχωρά [2]. Οι Βρετανοί δεν αργούν να φανούν. Οι μικροί μαθητές στήνουν οδοφράγματα και πετούν πέτρες στους στρατιώτες. Και τότε ο επικεφαλής των Βρετανών διατάζει να ανοίξουν πυρ. Με πραγματικά πυρά! Ακολουθεί πανδαιμόνιο. Οι μικροί μαθητές οπισθοχωρούν και τρέχουν για να σωθούν. Ο Πετράκης αγκαλιά με τη σημαία είναι στην πρώτη γραμμή, απέναντι από τους στρατιώτες. Ένας Βρετανός δεκανέας, ο Μπάρυ Χέιζελταϊν, βρίσκεται οχυρωμένος μέσα σε ένα λαντ ρόβερ της στρατιωτικής αστυνομίας. Σηκώνει το αυτόματο στεν και τον σημαδεύει. Η σφαίρα βρίσκει τον Πετράκη στο στήθος. Το λευκό του πουκάμισο γίνεται άλικο τριαντάφυλλο που «στάλες τα ροδοπέταλά του αφήνει»[3]. Ο Πετράκης παραπατά, κάνει δυο βήματα και νιώθοντας το τέλος, φωνάζει με όση δύναμη του έχει απομείνει: «Ζήτω ἡ Ἕνωσις». Έπειτα γέρνει και ξεψυχά -αγκαλιά με τη σημαία- στην άσφαλτο, στη συμβολή των οδών Ερμού και Κυπριανού.

Ο Βρετανός διοικητής Χάρτινγκ είχε δώσει αυστηρή εντολή να θάβονται αυθημερόν οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, φοβούμενος διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις. Οι γονείς όμως, του Πετράκη έλειπαν στην Αγγλία. Έτσι, στο ξόδι του -του πρώτου νεκρού μαθητή του αγώνα- που έγινε την ίδια μέρα στη γενέτειρά του το Ριζοκάρπασο, δεν τον αγκάλιασε πατρικό χέρι και δεν τον φίλησαν της Αννεζούς της μάνας του τα χείλη.

«Είχε βραδιάσει, όταν φτάσαμε. Τον θάψαμε την ώρα που θέλησε η βροχή να ραντίσει το σώμα του με το νερό της αιωνιότητας. Με τη νεκρώσιμη ακολουθία στο φως των κεριών και με τον συνταρακτικό λόγο του Γιάννη Αναγνωστόπουλου συνοδεύσαμε τη βροχή και ανεβήκαμε ψηλά, για να πλησιάσουμε τα μέρη, όπου πήγε ο Πέτρος, για να σμίξει με τους Αθάνατους του Ελληνισμού» αφηγείται ο συμμαθητής του Δημήτρης Λεβέντης.

Όλα τα καταστήματα της Αμμοχώστου έμειναν κλειστά την επόμενη μέρα. Ακόμα και «οἱ λιμενεργάται ἠρνήθησαν νὰ ἐκφορτώσουν στρατιωτικὸν ὑλικόν. Ἡ κηδεία τοῦ φονευθέντος μαθητοῦ ἐγένετο αὐθημερόν εἰς Ριζοκάρπασον» (εφ. Φιλελεύθερος, 8/2/1956).

Λίγα χρόνια μετά, στην πλατεία του χωριού Ριζοκαρπάσου, απέναντι από τον ναό του αγίου Συνεσίου, στήθηκαν δύο αγάλματα. Το ένα ήταν του Παναγιώτη Κάσπη και το άλλο του Πετράκη Γιάλλουρου. Μετά την τουρκική εισβολή το 1974 οι τουρκικές «αρχές» απομάκρυναν τα δύο αγάλματα και στη θέση τους στήθηκε μνημείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Το μνημείο του Παναγιώτη Κάσπη μεταφέρθηκε σε άλλο μέρος. Το μνημείο του Γιάλλουρου αγνοείται μέχρι σήμερα, ενώ ο τάφος του βεβηλώθηκε.

 Το πρώτο ετήσιο μνημόσυνο του Πετράκη Γιάλλουρου στην Αμμόχωστο

Ας ξαναγυρίσουμε στο σήμερα και στη συμπτωματική ημερομηνία: 7 του Φλεβάρη η βασίλισσα ανήλθε στο θρόνο, 7 του Φλεβάρη ο Πετράκης πέρασε στην αιωνιότητα. Γιορτάζουν κι οι δυο την ίδια μέρα.

Η Μεγαλειοτάτη που σκότωσε τα παιδιά των άλλων για να ζήσουν καλύτερα τα δικά της.

Ο Πετράκης που πέθανε για να ζήσουν καλύτερα τα παιδιά της «μικροκόρης μας που μας εγίνη μάνα»[5].

Με το σπαθί τους όλοι!

Η Eliza-death με το μαχαίρι,  ο Πετράκης, ο Παναγιώτης, ο Βαγορής[6], ο Γληγόρης[7], όλοι οι ήρωες του έπους του 55-59 με τις μαχαιριές των συρματοπλεγμάτων, της αγχόνης, των ολοκαυτωμάτων που ’γιναν εκτυφλωτικό φως για να φωτίζεται ο δρόμος για τη Λευτεριά.

Υπ.

_____________

[1] Δημήτρη Λεβέντη, «Η ζωή και ο θάνατος του Πέτρου Γιάλλουρου», σελ. 126.

[2] Δεν ήταν η πρώτη φορά που το 17χρονο σκολιαρούδι του Κατηχητικού ήταν μπροστάρης. Στις 28 του Οκτώβρη του 1955 κρατώντας την ελληνική σημαία, ήταν στην πρώτη γραμμάη σε διαδήλωση που έγινε στην Αμμόχωστο. Τότε τραυματίστηκε από Άγγλους και Τούρκους επικουρικούς στην προσπάθειά τους να του πάρουν την σημαία.

[3] Ο στίχος είναι από το τραγούδι «Ο Χαΐνης» (στίχοι, μουσική και ερμηνεία: Λουδοβίκος των Ανωγείων) όπου εξιστορείται ο θάνατος από σφαίρα ενός (άλλου) παλικαριού.

[4] Ο Παναγιώτης Κάσπης σκοτώθηκε σε ηλικία 19 ετών από Άγγλους στρατιώτες στις 13/10/1958 ύστερα από ενέδρα της ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) σε αγγλική αυτοκινητοπομπή. Στην προσπάθειά του να διαφύγει ο Παναγιώτης, επιχείρησε να περάσει από μια στενή δίοδο μεταξύ ενός σπιτιού και μιας φραγκοσυκιάς. Εκεί τον πέτυχαν οι σφαίρες ενός Άγγλου στρατιώτη, ο οποίος κάλυπτε την είσοδο κρυμμένος σε θάμνο και έπεσε διάτρητος από σφαίρες. Οι στρατιώτες που τον πλησίασαν στη συνέχεια, τον πυροβόλησαν πολλές φορές και λίγο πριν φύγουν ακρωτηρίασαν το σώμα του.

[5] Από στίχο του λυρικού ποιήματος του Γιάννη Ρίτσου «Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο».

[6] Ευαγόρας Παλληκαρίδης

[7] Γρηγόρης Αυξεντίου

 

 |πικρό σχόλιο Λαυρέντη:

Δώστην την ρημάδα την χάρη, κυρα Ελισάβετ μας!

Που να΄ξερες, θα μου πεις, πως θα σε κυνηγάει έως την αιωνιότητα...

Και ενώ συ θα παραμένεις να ταλαιπωρείσαι (και να ταλαιπωρείς) έως τα βαθιά σου γεράματα, ο Βαγορής, με τη δικιά σου "βοήθεια", μόλις στα 19 του θα πετάει στη μακαριότητα...|