Ο Λευτέρης Καντζίνος ρίχνει φως στη σκοτεινή Αθήνα του Μεσαίωνα

Συνέντευξη με τον Λευτέρη Καντζίνο για την Αθήνα του Μεσαίωνα
με αφορμή το βιβλίο του
«Αθήνα 1204-1456: Τα Άγνωστα Χρόνια» (εκδ. Μεταίχμιο)

Το πρώτο πράγμα που θέλησα να μάθω ήταν πώς ξεκίνησε όλη αυτή η περιήγηση σε αυτό το σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας.
Αυτό όλο ξεκίνησε το 2009, όταν ξεκίνησα να ψάχνω για το γενεαλογικό δέντρο της γιαγιάς μου, με αρχεία του Δήμου Αθηναίων, και έφτασα μέχρι αρχές 19ου αιώνα, 1810-1811. Σε αυτό το ψάξιμο έπεσα πάνω σε φωτογραφίες σαν και αυτή του εξωφύλλου (Ενετικός Πύργος). Αυτές οι εικόνες μού κίνησαν την περιέργεια και θέλησα να ψάξω να δω τι είναι αυτά τα μνημεία και εάν υπάρχουν ακόμα. Έτσι ξεκίνησα με μια απλή βόλτα στο ιστορικό κέντρο να δω τι υπάρχει από τη Φραγκοκρατία. Δεν υπήρχε τίποτα. Τα μοναδικά που βρήκα ήταν στον Υμηττό και στο Μαρκόπουλο. Η μεγάλη έκπληξη ήταν στη Μονή Δαφνίου. Εκεί είναι η γοτθική Πύλη. Είναι ένα Βυζαντινό μνημείο, κλασσικό, αλλά η πύλη του ήταν γοτθική, που σημαίνει ότι κάποιοι την άλλαξαν και έχτισαν κάτι στα μεταβυζαντινά χρόνια. Όταν μπαίνεις μέσα στην αυλή του μοναστηριού βλέπεις τοποθετημένες τις μαρμάρινες σαρκοφάγους που έχουν ιπποτικά σύμβολα. Ήταν το νεκροταφείο των Δουκών των Αθηνών. Εκεί ήταν θαμμένοι όλοι οι Δούκες. Και έτσι ξεκίνησε το ψάξιμο…»

Καλύπτετε μια περίοδο 252 ετών, από το 1204 έως το 1456. Πείτε μου δυο τρία πράγματα που σας εξέπληξαν ή σας έκαναν εντύπωση.
Όλα είναι ξεχωριστά γιατί ήταν άγνωστα, οπότε κάθε μικρή λεπτομέρεια που ανακάλυπτα φάνταζε καινούργια και ξεχωριστή. Μια μικρή λεπτομέρεια είναι ότι στην Αθήνα υπήρχαν καταπληκτικοί ίπποι των Ατζαϊώλι. Ιπποστάσιο για την ακρίβεια. Ήταν εκτροφείς αλόγων και είχαν εκπληκτικά άλογα σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο στην Αθήνα, τα οποία φύλαγαν σαν κόρη οφθαλμού. Και το δεύτερο είναι ότι δεν έχουμε κανένα φωτογραφικό στοιχείο πέραν του Φράγκικου Πύργου, αλλά υπάρχουν περιγραφές για το πώς είχε οχυρωθεί μεσαιωνικά η Αθήνα. Από τις περιγραφές αυτές και μόνο πρέπει να ήταν κάτι που προκαλούσε δέος. Ήταν συνδυασμός της κλασσικής αρχαιότητας με τη μνημειακή γοτθική οχυρωματική τέχνη.

Πόσο δύσκολο ήταν να βρείτε στοιχεία και να κάνετε την έρευνά σας για αυτή την περίοδο;
Εάν ξεκινούσα 20 χρόνια νωρίτερα, όταν δεν είχε αναπτυχθεί τόσο η ψηφιακή τεχνολογία, θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότερες πηγές είναι έγγραφα της εποχής εκείνης. Ελάχιστα, δυσεύρετα, και πλέον εκτίθενται σε μουσειακές προθήκες ή πρέπει να πάρεις ξεχωριστή άδεια για να τα ερευνήσεις.
Σήμερα όμως, και εδώ και μία δεκαετία, οι περισσότερες μεγάλες ξένες βιβλιοθήκες Μεδίκων, του Βατικανού, των Αρχαίων της Σικελίας της Νάπολης έχουν ψηφιοποιήσει αρκετά τέτοια αρχεία. Επομένως, με σχετική έρευνα, κάποια απαραίτητη και δικαιολογημένη γραφειοκρατία, μπορεί κάποιος να έχει πιο εύκολη πρόσβαση από το να πάει και να ανατρέξει ο ίδιος αυτοπροσώπως...

ολόκληρη η συνέντευξη εδώ