Το Άκτιστο Φως, όπως μου το δίδαξαν ο Παΐσιος και ο Πορφύριος

Η μοναδική μαρτυρία του καταξιωμένου εικαστικού ζωγράφου και αγιογράφου Κώστα Λουδοβίκου για τη γνωριμία του με τους δύο Αγίους κατά την πασχαλινή περίοδο το 1980, που του άλλαξε τη ζωή.

 

Συναντήσαμε τον Κώστα Λουδοβίκο έναν άνθρωπο καταξιωμένο στην Διεθνή σκηνή με κορυφαίο εικαστικό έργο, πολυβραβευμένο σε διεθνείς Μπιενάλε. Πέντε έργα του με θέμα την αρχαιότητα και το Βυζάντιο αποτυπώνονται σε Γερμανικά γραμματόσημα. Η εξομολόγησή του στην “Ορθόδοξη αλήθεια” για την γνωριμία του με τον άγιο Παΐσιο και τον άγιο Πορφύριο και τον τρόπο που τον δίδαξαν να αγιογραφεί το άκτιστο φως είναι μαρτυρία μοναδική.

«Από μικρό παιδί αγαπούσα το φως. Με έλκυε το μυστήριο της αναμμένης φλόγας που κυματίζει σαν ένα σώμα ζωντανό. Και η ζωή της φλόγας έγινε για μένα η ανάσα εκείνη που μυστικά δωρίζει την μύχια ζωή μέσα στην καρδιά μου. Και πολύ σύντομα αισθάνθηκα εν Θεώ, ότι η Αγάπη του Θεού, ως θεϊκή ανάσα, αγκαλιάζει την σύμπασα κτίση, όλα τα όντα και ουκ όντα και το καθένα ξεχωριστά.

 

Η ιστορία λοιπόν του Θεού και των ανθρώπων είναι μια ιστορία γαμήλιας αγάπης όλων και του καθενός εν Θεώ. Είναι μια ιστορία δημιουργίας, ποίησης μια Πράξη συγχωρήσεως, και μεταμορφώσεως του σύμπαντος Κόσμου. Και η ιστορία αυτή, συνιστώντας την Εκκλησία ως Σώμα του Θεού, δια της τελέσεως των εκκλησιαστικών μυστηρίων, δια της προσευχής, της μετανοίας και της ασκήσεως, απεργάζεται την ενεργοποίηση της θείας υιοθεσίας θεανθρωπίνων και αγίων προσώπων, εν τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι»

 

Πώς μπορούμε όμως να γνωρίσουμε και να συναντήσουμε αυτή τη θεία πραγματικότητα της αιώνιας ζωής, αυτό το φως της θεανθρώπινης αγάπης;

« αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν». Η αληθινή γνώση λοιπόν, δεν είναι μια διανοητική διδασκαλία, δεν είναι κάποια θρησκευτικοφιλοσοφική θεωρία, ούτε ένα σύστημα κανονιστικών αρχών, το οποίο προσλαμβάνουμε, περί μιας αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά είναι πάντοτε μία σταυροαναστάσιμη και προσωπική κοινωνία ζωής. Ο άνθρωπος αποκτά θεογνωσία μέσα στην λειτουργία της προσευχής της συν-χώρησης και της αγάπης, ως «πρόσωπον προς Πρόσωπον».

Είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο που ο λόγος του αγίου γέροντος Παϊσίου, τον οποίο πρωτοσυνάντησα στο κελλάκι του στην Παναγούδα, κοντά στις Καρυές του Αγίου Όρους, την πασχαλινή περίοδο της Διακαινησίμου το 1980, παραμένει ένας λόγος απλός αλλά θαυμαστά καίριος. «Πέφτουμε κάποτε πάνω σε έναν άγιο, και τότε αλλάζει όλη μας η ζωή, και αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε την προσωπική αγάπη του Θεού και τον πόνο Του για την σωτηρία του καθενός μας προσωπικά και όλων μας». 

 

Και λίγους μόλις μήνες αργότερα, το Σεπτέμβριο του 1980, όταν πρωτοεπισκέφθηκα μαζί με δυο-τρεις φίλους τον άγιο γέροντα Πορφύριο, οι πρώτες λέξεις που μας είπε ήταν: «όσοι έρχονται από το άγιο Όρος και ιδιαιτέρως από τον π. Παΐσιο έχουν μια πολύ ξεχωριστή και υπέροχη ευωδία, που την ξεχωρίζεις από μακριά». Και μέσα στο καθαρό εσπερινό φως του φθινοπωρινού εκείνου απογεύματος, ένα πλατανόφυλλο πέφτοντας από το κοντινό μας εκεί δέντρο, πέρασε από ανάμεσά μας, και ο γέροντας Πορφύριος συνέχισε: «Το είδατε αυτό το φύλλο; Και αυτό το φύλλο είναι σε γνώση του Χριστού μας, όλα, και το παραμικρό ακόμη, με μεγάλη ακρίβεια, τα γνωρίζει ο ουράνιος Πατέρας μας και όλα υπάρχουν όχι γραμμένα με ανθρώπινα γράμματα σε κάποιο μεγάλο βιβλίο, αλλά τα πάντα γίνονται και είναι και ζουν και συμβαίνουν και κινούνται μέσα στο Θεό».

 

«Είδα το δέρμα του να λάμπει»

Ήμασταν μια παρέα φοιτητές που είχαμε πάει στον Άγιο και κοιτάζοντάς τον από πίσω στο πλάι έβλεπα τον τράχηλό του, το πανόρασό του το φτωχικό, τότε είδα το δέρμα του στο σβέρκο να λάμπει, όπως τα χιόνια της τηλεόρασης με τεθλασμένες γραμμές, όπως βλέπει κανείς το μέγα Σάββατο, το άγιο φως στο Ναό της Αναστάσεως. Άνοιξα διάπλατα τα μάτια και το στόμα μου. Έβγαινε από μέσα του ένα φως, δεν τον φώτιζε ο ήλιος, δυνάμωνε συνεχώς αυτό το φως. Τότε γυρίζει ο γέροντας Πορφύριος και μου λέει: “Είμαι καλός; Πώς σου φαίνομαι; Είμαι καλός;” Αυτό ήταν το φως για το οποίο μου μιλούσε σε προηγούμενες συναντήσεις μας όταν συζητούσαμε πως ζωγράφιζα το φως στις εικόνες. Ήταν στα 1982 και η εμπειρία αυτή με χάραξε και ενηλικιώθηκε με τα χρόνια μέσα μου»

 

Όταν ρωτήσαμε τον Κωνσταντίνο Λουδοβίκο, για το πνευματικό μάθημα της γνώσης του Θεού, της γνώσης του ανθρώπου, της γνώσης του κόσμου ολόκληρου μετά από αυτές τις εμπειρίες, μας απάντησε:

«Η γνώση δεν είναι απρόσωπη δομή αλλά γνώση προσώπων. Η γνώση αυτή κοινωνείται, ενηλικιώνεται και τελειοποιείται ως υπαρξιακή και μυστηριακή λειτουργία μορφώσεως και μεταμορφώσεως. Έτσι, μαζί με τον π. Σωφρόνιο, μαζί με τους αγίους Παΐσιο και Πορφύριο και μαζί με τους αγίους πάντες μπορούμε και εμείς όλοι, πάντοτε και σήμερα, να επαναλαμβάνουμε: Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν. πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν. ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω».

 

Αναρωτιόμαστε πόσο έτοιμοι είμαστε να κατανοήσουμε αυτό τον αόρατο κόσμο που ήδη γνωρίζουν οι άγιοι αλλά και τα μεγάλα μυστικά που κρύβονται από τα μάτια μας γιατί ίσως δεν θα αντέχαμε να τα αντικρύσουμε. Άραγε ποιος είναι καρδιακά ώριμος να πάρει ζωή και γνώση των ουράνιων πραγμάτων; Ο Κ. Λουδοβίκος εξηγείται:

«Μια φορά ο γέροντας Πορφύριος μου είπε: “Έχεις δει ωάρια, σπερματοζωάρια, σε μικροσκόπιο; Εγώ έχω δει με το μικροσκόπιο, εκεί μέσα είναι η αγάπη του Θεού, εκεί ρίχνει τα βέλη του κι ο διάβολος, απ’ έξω και τα ρίχνει στο DNA, αλλά όσοι είναι βαπτισμένοι, δεν μπορεί να τους χτυπήσει , δεν μπορεί να ασχημύνει και να παραμορφώσει εκεί την κτίση, ο Θεός είναι πάντα εκεί μέσα κι εργάζεται. Φοβερή κουβέντα!”

 

Οι μαθητές του Χριστού, ανάμεσά τους κι ο Άγιος Πορφύριος σε αντίθεση με κάθε άλλο μαθητή σε οποιαδήποτε άλλη επίγεια σχολή ή μαθητεία, δεν συλλέγουν απλώς το λόγο του Διδασκάλου, αλλά κυρίως προσλαμβάνουν ή μάλλον προσλαμβάνονται από αυτό, το οποίο διδόμενο τους ζωοποιεί και τους αθανατίζει. Μαζί λοιπόν με όλους τους αγίους, οι οποίοι μαρτυρούν γι’ αυτό το Φως της Αγάπης μαρτυρώ και εγώ, μέσα από τις προσωπικές συναντήσεις μου, που είναι αληθινά πολλές συναντήσεις δεκαετιών, με τους αγίους γέροντες Παΐσιο, Ιάκωβο και Επιφάνειο, Εφραίμ και Ιωσήφ και Στέφανο. Και μαρτυρώ την προσωπική μαρτυρία μου περί του Φωτός, το οποίο ζει, δίδεται, και γίνεται και είναι, πριν από κάθε αρχή και μετά από κάθε τέλος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων, η Ευλογημένη βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν.

 

Συνεπώς, ο βαθύς πυρήνας, κάθε αληθινής θεολογίας, είναι το γεγονός της προσωπικής συναντήσεως μετά του όντως Όντος. Η συνάντηση αυτή είναι ένα γεγονός που ενηλικιώνεται μέσα στον ζωοποιό θάνατο της προσωπικής ασκήσεως και μεταμορφώνεται μέσα στην αδιάκοπη εκκλησιαστική «κοινωνία της θεώσεως». Το θεανθρώπινο αυτό γεγονός και Μυστήριο υπερβαίνει την ιστορία, τον χρόνο και την αιωνιότητα, και παραμένει καινούργιο εν παντί καιρώ και πάση ώρα, αλλά δεν εξαντλείται με τις γνωστές ανθρώπινες λέξεις και έννοιες και παραστάσεις: Το ονομάζουμε όντως Ζωή και Ανάσταση, Άκτιστο φως.

Ο Άγιος γέροντας Παΐσιος κάποτε, σε μια προσωπική μας συνάντηση, έξω από το κελλί του, με φιλοδώρησε με έναν αινιγματικό και λαμπρό λόγο του, ένα αληθινά παγκόσμιο και υπερκόσμιο πνευματικό μαργαριτάρι, το οποίο έκτοτε λάμπει μέσα μου, αφομοιώνοντας και περικλείοντας εντός του, και εκείνη ακόμη τη φλόγα των παιδικών μου χρόνων: «Οι πατέρες μας έχουν κρύψει, για λόγους παιδαγωγικούς, την απέραντη, την άπειρη αγάπη του Χριστού μας. Η αληθινή, η θυσιαστική, η ατίμητη αυτή αγάπη του Χριστού υπερβαίνει κάθε ανθρώπινο λόγο και περιγραφή». Και αυτή η αγάπη του Χριστού, οδηγώντας μας στο Γολγοθά και στο Θαβώρ, μας ελευθερώνει και μας εισάγει στο μυστήριο της κενωτικής Αγάπης, η οποία συνιστά την όντως Λειτουργία της Θείας Ζωής.

 

Γι’ αυτή την Αγάπη του Χριστού, η οποία παραμένει αποκεκαλυμμένη και αποκεκρυμμένη ακόμη, ας είναι και ο δικός μου εδώ λόγος, μαζί με όλη την εικονογραφική μου δημιουργία, μαζί με όλη την προσωπική και εκκλησιαστική μου διακονία, μια πνευματική άσβηστη φλόγα. Και αυτή η φλόγα, ας είναι μια γλώσσα φωτός εκ του ανεσπέρου φωτός, ας είναι ένα σώμα, μία φλέβα εκ του ποταμού του ύδατος του ζώντος, του λαμπρού και καθαρού, του αλλομένου εις ζωήν αιώνιον».

 

Ο Κ. Λουδοβίκος μας μίλησε θεολογικά αλλά και με αναφορές στις συναντήσεις του με ανθρώπους αγίους, που βίωσαν την αγάπη του Θεού, μακριά από συναισθηματικά παραληρήματα ή συμβουλές φανατικών σε άβουλους πιστούς.
Οι Άγιοι μας αγαπούν και θα ήθελαν να ζήσουμε τη χαρά που έζησαν οι ίδιοι.
Ο γέροντας Σοφρώνιος παρακαλούσε : “Θεέ μου κάνε τους ανθρώπους όλους να σε γνωρίσουν εν Αγίω Πνεύματι”.

_________

Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ