† Πότε κάνουμε τον Σταυρό μας;

    |Είσαι σίγουρος πως ξέρεις;|

         ~ γράφει ο (ανώνυμος εκπαιδευτικός), κ.Λευτέρης Παπαεμμανουήλ

Προχθές φίλοι μου εορτάσαμε την ύψωση του Τιμίου Σταυρού. 

Καλό είναι λοιπόν να ξαναθυμηθούμε πότε προβλέπεται να κάνουμε το Σταυρό μας στις Ακολουθίες, αλλά και γενικά όταν βρισκόμαστε μέσα στην Εκκλησία, και πότε όχι.

Πριν αναφέρουμε όμως πότε να κάνουμε το σταυρό μας, ας φροντίσουμε όταν τον κάνουμε να τον κάνουμε σωστά και φυσικά. 

ΌΧΙ επιδεικτικά. 

ΌΧΙ βιαστικά. 

ΌΧΙ κουνώντας το χέρι πάνω κάτω, σαν να χτυπάμε φραπέ ή να παίζουμε κιθάρα. 

ΌΧΙ ντροπαλά, αλλά ακουμπώντας το χέρι πάνω μας και σχηματίζοντας σωστά το σχήμα του σταυρού. 

Πρώτα στο μέτωπο, μετά στην κοιλιακή χώρα, ύστερα στον δεξιό ώμο και τέλος στον αριστερό ώμο. 

Είναι προτιμότερο να τον κάνουμε μία φορά και σωστά παρά πολλές φορές και λάθος.

Κάνουμε το σταυρό μας λοιπόν...

Όταν μπαίνουμε στους Ιερούς Ναούς και όταν βγαίνουμε από αυτούς.

Μόλις ανάψουμε το κερί μας.

Όταν προσκυνούμε τις Άγιες Εικόνες ή τα Αγία Λείψανα.

Στην αρχή κάθε ακολουθίας.

Στις απολύσεις των ακολουθιών (Εσπερινού, Όρθρου και λοιπών ακολουθιών), καθώς και στην απόλυση της Θείας Λειτουργίας.

         Επίσης κάνουμε το Σταυρό μας...

Σε κάθε Τριαδική εκφώνηση. 

Δηλαδή κάθε φορά πού λέγεται ή ψάλλεται το: "Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι", ή όταν ακούγεται το "…του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…".

Σε κάθε εκφώνηση της Παναγίας.

"Της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας…" που υπάρχει στα Ειρηνικά, Πληρωτικά και Μικρές Συναπτές.

Στα Απολυτίκια ή Τροπάρια όταν και όπου ακούγεται το όνομα του Αγίου ή της Αγίας της ημέρας, του Ναού κ.λ.π.

Στον Όρθρο, όταν ψάλλεται, επαναλαμβανόμενο, το Μεγαλυνάριο της Παναγίας: 

"Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ…".

Πριν από το τέλος του Εσπερινού, όταν ο Ιερέας λέγει το

 "Νυν απολύεις τον δούλον σου, Δέσποτα, κατά τό ρήμα σου έν ειρήνη..."

  Κατά την Θεία Λειτουργία κάνουμε το Σταυρό μας...

Στη Μικρή και Μεγάλη Είσοδο, δηλαδή όταν περνούν από μπροστά μας το Ευαγγέλιο και τα Τίμια Δώρα.

Στον Τρισάγιο ύμνο: 

"Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς".

Στο "Δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν…" το όποιο επαναλαμβάνεται τρις. 

Μαζί με το σταυρό μας σ’ αυτήν την περίπτωση κάνουμε κάθε φορά και μία μικρή μετάνοια.

Κατά την ανάγνωση του "Πάτερ ημών" και του "Πιστεύω".

Πριν κοινωνήσουμε και μετά τη Θεία Κοινωνία.

Κάθε άλλη φορά, κατά τις διάφορες αιτήσεις του Ιερέα , έφ’ όσον αυτό αναπαύει ή ευχαριστεί τον πιστό.

    

        ΔΕΝ κάνουμε το σταυρό μας:

Όταν μας θυμιάζει ο Ιερέας. 

Στις περιπτώσεις αυτές αντί Σταυρού, κάνουμε μια υπόκλιση της κεφαλής ευχαριστούντες τον Ιερέα για την τιμή πού μας κάνει, μετά τις άγιες Εικόνες να θυμιάζει και εμάς, ως εικόνες του Θεού! Εάν καθόμαστε, πρέπει να σηκωνόμαστε.

Όταν στην αρχή του Όρθρου αναγινώσκεται ο Εξάψαλμος. 

Το σταυρό μας μπορούμε να κάνουμε στην αρχή και στο τέλος του Εξάψαλμου. 

Σ’ όλη όμως τη διάρκεια αυτού, ακόμη και στο μέσον του, όταν λέγουμε τα "Δόξα… Και νυν… Αλληλούια…" ΔΕΝ κάνουμε το σταυρό μας, αλλά παρακολουθούμε "εν πάση σιωπή και κατανύξει" τον Αναγνώστη, ο όποιος "μετ’ ευλάβειας και φόβου Θεού", διαβάζει τον Εξάψαλμο.

Όταν φιλάμε το χέρι Ιερωμένου. 

Η συνήθεια ορισμένων να κάνουν το σταυρό τους πριν φιλήσουν το χέρι του Επισκόπου ή Ιερέα ή οποιουδήποτε ρασοφόρου είναι λανθασμένη. Το σταυρό μας τον κάνουμε, όταν ασπαζόμαστε τις άγιες Εικόνες και όχι όταν ασπαζόμαστε το χέρι του Ιερωμένου.

Όταν λοιπόν πρόκειται να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε με Ιερωμένο, μπορούμε να πούμε "Ευλόγησον, Δέσποτα ή Πάτερ" ή "Την ευχή σας, Σεβασμιώτατε ή Αγιε Καθηγούμενε ή Πάτερ και κάνοντας μία μικρή υπόκλιση της κεφαλής να ασπαστούμε το δεξί του χέρι, όποτε συνεχίζουμε το διάλογο μαζί του, όπως επιθυμεί ό καθένας.

Το ίδιο κάνουμε και φεύγοντας από κοντά του. 

Λέμε, "Την ευχή σας ή Ευλογείτε, Πάτερ", κάνουμε μικρή υπόκλιση, ασπαζόμαστε τη δεξιά του και φεύγουμε.

Τέλος, δεν κάνουμε το Σταυρό μας όταν λαμβάνουμε το αντίδωρο από τον  Ιερέα, απλώς ασπαζόμαστε το χέρι του. Αυτό το υπόμνημα είναι ο "τύπος". 

Δεν είναι προς θάνατον ο ίδιος ο τύπος, αλλά "θανατώνει" εμάς εάν μείνουμε εκεί και δεν προχωρήσουμε στην ουσία. Όσοι το θυμούνται και μπορούν καλό είναι το εφαρμόσουν.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι βέβαια "υποχρεωτικά", απλώς αποτελούν ένα υπόμνημα για να υπάρχει μια τάξη και μια αρμονία στους ναούς. 

Θα ήθελα εδώ να προσθέσω ότι - κατά τη γνώμη μου - όλα τούτα δεν είναι δεσμευτικά, ούτε απόλυτα. 

Μπορούμε κατά "προαίρεσιν καρδίας" να κάνουμε το σταυρό μας και σε περισσότερες ή λιγότερες περιπτώσεις, ή ακόμη και ΣΥΝΕΧΏΣ ή ακόμη και ΚΑΘΌΛΟΥ, ό,τι αναπαύει τον καθένα μας.

Σημασία μέγιστη για μένα δεν έχει η κανονικότητα των Ακολουθιών, (που έχει βέβαια πολύ μεγάλη σημασία και αξία), αλλά η "κανονικότητα" της συνέχειας και της συνέπειας της Πίστεως μας και της Αγάπης μας σε Εκείνον και στον πλησίον μας. 

Αυτή η Αγάπη και μόνο θα "αποτυπικοποιήσει" και θα ουσιαστικοποιήσει όλες μας τις "κανονικότητες", εντός και εκτός του ναού...

Αυτή η Αγάπη είναι η ουσία για μένα φίλοι μου! 

Και η ουσία προάγει, αγιάζει, πνευματοποιεί και "τετελειώνει εν Χριστώ" τον άνθρωπο. 

Ας κάνει λοιπόν ο καθένας μας όποτε νιώθει και έχει ανάγκη τον σταυρό του. 

Καρδιακά και αγαπητικά. 

Όχι επειδή πρέπει και προβλέπεται, αλλά επειδή έτσι τον προτρέπει η ψυχή του...