Ο Έλληνας ψάλτης εργοθεραπευτής που βοηθά παιδιά με αναπηρία στο Λονδίνο

Ο Νεκτάριος Γουναρίδης, επικεφαλής μιας ομάδας σε θεραπευτικό κέντρο στο Λονδίνο, μιλά για την απόφασή του να φύγει από την πατρίδα. Έναυσμα ήταν και η προοπτική να μπορέσει να ασκήσει την τέχνη της ψαλτικής

Από την αρχαιότητα οι Έλληνες κουβαλώντας στην καρδιά τους τον Οδυσσέα των μακρινών ταξιδιών, έφταναν απροσδόκητα μακριά από τα σύνορα της πατρίδας. Δεν ήταν ποιητικά σπαρμένος ο δρόμος τους και τα ταξίδια γίνονταν συνήθως όχι μόνο για την περιπέτεια, αλλά γιατί πολλοί ταλανίζονταν από βαθύτατη ένδεια. Καλοί δουλευτάδες κατάφερναν να αποδράσουν από το μπουντρούμι της φτώχειας. Ο Παπαδιαμάντης γράφει με πατριωτικό καμάρι για τις λίρες του “Αμερικάνου” στο χριστουγεννιάτικο, κινηματογραφικής πλοκής διήγημά του. Αναφέρεται επίσης αλλού και στην αξιοσύνη των ντόπιων καπετάνιων που διέσχιζαν τις διώρυγες του Σουέζ και του Παναμά, επισημαίνοντας πως ένας από αυτούς είχε μισθό μεγαλύτερο από του πρωθυπουργού. Χρόνια πριν, εκατοντάδες Έλληνες δούλεψαν στην κατασκευή των διωρυγών που άλλαξε την γεωγραφία Ηπείρων και θαλασσών. Το φευγιό σε άλλες χώρες είναι και σημερινή υπόθεση. Θα ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία όχι με τη δίκαιη αποστροφή απέναντι στις κυβερνήσεις να αποτρέψουν την ανθρώπινη αφαίμαξη. Θα αφεθούμε στον θαυμασμό των νέων που διαπρέπουν και γίνονται πρεσβευτές ανθρωπιάς, εργατικότητας και πνευματικού δείγματος, στο πώς “αξιώνονται” μια “τέτοια πόλη”. Πώς τελικά την κατακτούν.

O Νεκτάριος Γουναρίδης, εργοθεραπευτής και επικεφαλής ομάδας σε θεραπευτικό κέντρο παιδιών με ειδικές ανάγκες στο Λονδίνο, ψάλτης σε Ορθόδοξες Αγγλικές Εκκλησιές και έγγαμος πατέρας τριών μικρών παιδιών μάς χαρίζει για τους αναγνώστες της Ο.Α την ιστορία της προσωπικής του πορείας στα “ξένα”.
 
Πώς πήρατε την απόφαση να μεταναστεύσετε στο εξωτερικό και δη στην Αγγλία; 

 Όταν γνώρισα τη γυναίκα μου δεν είχα σταθερή δουλειά στην Αθήνα. Κάναμε υπομονή ένα χρόνο και τα πράγματα ήρθαν έτσι ώστε το επόμενο καλοκαίρι να αποφασίσουμε να μετακομίσουμε στο Λονδίνο, πρωτίστως λόγω της γλώσσας και έπειτα λόγω της προοπτικής για να ασκήσω και την ψαλτική.

Το εργασιακό καθεστώς στην Αγγλία μαθαίνουμε ότι είναι πιο ανθρώπινο από αυτό της πατρίδας μας. Κατά τη γνώμη σας αλλά και άλλων μεταναστών Ελλήνων ισχύει αυτό;  

Εξαρτάται για ποιον δουλεύεις. Για παράδειγμα η γυναίκα μου που είχε 3 γέννες, τα τελευταία 5 χρόνια υποστηρίχθηκε σημαντικά από τη δουλειά της. Το ίδιο και εγώ από τη δική μου. Η μεγάλη διαφορά όμως σε σχέση με την Ελλάδα είναι η δυνατότητα εξέλιξης και η απονομή δικαιοσύνης. Στην Αγγλία αν έχεις ταλέντο και όρεξη για δουλειά με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο θα λάβεις την αναγνώριση που δικαιούσαι. Στην Αγγλία επίσης υπάρχουν οικονομικοί πόροι και υπάρχει ανταγωνισμός. Δηλαδή αν πας καλά στη δουλειά σου, έχεις ζήτηση, και αν -ο μη γένοιτο- χάσεις τη δουλειά σου, υπάρχει δυνατότητα να βρεις αλλού δουλειά. Απ’ ό,τι ξέρω στην Ελλάδα τα οικονομικά είναι περιορισμένα, ειδικά αν μιλάμε για την ειδική αγωγή.

Είστε ψάλτης αλλά και δάσκαλος ψαλτικής στην Αγγλία. Η εκκλησιαστική ζωή για έναν ορθόδοξο πώς εξελίσσεται; Υπάρχουν τις Κυριακές με την οικογένεια στον ναό, ευκαιρίες για κατηχητικά, ή ομιλίες;  

Μόνο στο Λονδίνο υπάρχουν κάπου περίπου 20-25 ελληνορθόδοξες εκκλησίες, αλλά σκεφτείτε ότι το Λονδίνο είναι μία τεράστια πόλη 10 εκατομμυρίων κατοίκων και οι αποστάσεις είναι μεγάλες. Την Κυριακή οι ακολουθίες ξεκινάνε κάπως αργά σε σχέση με την Ελλάδα. Άρα αν αποφασίσεις να πας στην εκκλησία με την οικογένειά σου ουσιαστικά όλη η Κυριακή σου περιστρέφεται γύρω από την εκκλησία. Όσον αφορά τα κατηχητικά, οι περισσότερες εκκλησίες δεν είναι τόσο οργανωμένες ώστε να έχουν κατηχητικά. Υπάρχει ελληνικό σχολείο τα Σάββατα σε κάποιες Ελληνικές κοινότητες για τα παιδιά των Ελλήνων μεταναστών.

Τέλος έχουμε κι εδώ μερικούς αξιόλογους ιερείς, των οποίων οι ομιλίες είναι παρηγοριά για τους πιστούς. Φυσικά σχετικά κοντά στο Λονδίνο είναι και το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ, όπου πρόσφατα έγινε και η αγιοκατάταξη του ιδρυτή του Γέροντα Σωφρονίου Σαχάρωφ. Το μοναστήρι είναι πραγματικά κάτι το μοναδικό.

Υφίστανται ομοιότητες μεταξύ της ψαλτικής τέχνης και της Εργοθεραπείας εντρυφώντας και στα δυο από την εμπειρία σας; 

Από τα φοιτητικά μου χρόνια αυτά τα δύο συμβάδιζαν και συνυπήρχαν. Και ο συνδυασμός αυτών των δύο άρχισε να σχεδιάζεται στο μυαλό μου.

Οι στόχοι μου ως προς τη Βυζαντινή Μουσική είναι να εξελίσσομαι, παρά τις επαγγελματικές και οικογενειακές μου υποχρεώσεις και να καταφέρω να διδάξω τα μικρά παιδιά προσδοκώντας να τα εμπνεύσω να αγαπήσουν την ψαλτική.

Το επιστημονικό μου όμως, όνειρο είναι να ερευνήσω τις επιπτώσεις της Ψαλτικής σε παιδιά με διάφορες διαταραχές όπως Αυτισμός, ΔΕΠΥ, Διαταραχές ύπνου και σίτισης, κ.ά.

Ηγείστε μιας Ομάδας εργοθεραπευτών για παιδιά με κάποιες δυσκολίες στο κέντρο “Τhe Sensory Smart Child”. Έχετε πια μετά από έξι χρόνια στο εξωτερικό διεισδύσει στο διαφορετικό περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά και διαμορφώνεται από αυτό η προσωπικότητά τους αλλά και αναδύονται τα προβλήματα στα οποία καλείστε να συμμετάσχετε στην αντιμετώπισή τους.  

Έχοντας δουλέψει 6 χρόνια σε Ελλάδα και Αγγλία ως παιδιατρικός εργοθεραπευτής, μπορώ να σημειώσω κάποιες διαφορές στις οποίες έπρεπε και εγώ να προσαρμοστώ ώστε να ανταποκριθώ.

Για παράδειγμα πολλές οικογένειες είναι πολυεθνικές εδώ, ένας γονέας είναι από μια χώρα ενώ ο άλλος είναι από άλλη. Επίσης μπορεί να συναντήσεις οικογένεια από τη Μεσόγειο (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα) από τα Βαλκάνια, από την Ασία, από το Ισραήλ, την Ινδία και την Αφρική. Αυτό συνεπάγεται ότι αυτές οι οικογένειες κουβαλάνε μαζί τους διαφορετικές συνήθειες, ήθη και έθιμα.

Και θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Ένας από τους βασικούς εργοθεραπευτικούς στόχους που θέτουμε με τα παιδιά που παρακολουθούμε είναι η ανεξαρτητοποίηση σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως λέγονται η ένδυση, η σίτιση, η προσωπική υγιεινή, ο ύπνος κλπ. Άρα υποθέτεις πως για ένα παιδί 5-6 χρόνων δύο βασικοί στόχοι θα είναι να μπορέσει να μάθει να χρησιμοποιήσει μαχαίρι και πιρούνι όταν τρώει και να κοιμάται στο κρεβάτι του. Αν όμως το παιδί μεγαλώνει σε οικογένεια Ινδών αυτές οι δεξιότητες δεν έχουν δουλευτεί όσο θα έπρεπε, γιατί δεν είναι στα θέλω των γονέων. Οι Ινδοί μαθαίνουν στα παιδιά τους να χρησιμοποιούν τα χέρια τους όταν τρώνε και επιτρέπουν στα παιδιά τους να κοιμούνται μαζί τους τη νύχτα. Άρα αυτά δεν είναι αυτονόητα όπως σε άλλες χώρες.

Άλλο παράδειγμα είναι όταν θέτεις σαν στόχο την απευαισθητοποίηση στο άγγιγμα και τις διαφορετικές υφές σε ένα παιδί. Αν δουλεύεις όμως με ένα παιδί Ορθοδόξων (παραδοσιακών) Εβραίων, αυτό είναι δύσκολο να γίνει καθώς δεν επιτρέπεται να ακουμπήσεις το παιδί, και ορισμένα παιδιά δεν κάνουν μπάνιο ή δεν αλλάζουν ρούχα και αυτό είναι επιτρεπτό από την οικογένειά τους λόγω θρησκείας.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι οι μονογονεϊκές οικογένειες. Συνήθως υπάρχει μόνο η μητέρα. Χαρακτηριστικά, στις οικογένειες που έχουν ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού, ο πατέρας συχνά αποχωρεί και έτσι μένει μόνη της η μητέρα να τρέχει για τα πάντα για το παιδί της.

Επίσης υπάρχουν τα παιδιά τα οποία προέρχονται από πολύ πλούσιες, βασιλικές οικογένειες από διάφορες χώρες του κόσμου, τα οποία δεν λαμβάνουν την απαραίτητη προσοχή από τους γονείς τους. Αυτά τα παιδιά πραγματικά μοιάζουν αβοήθητα, έρχονται στις θεραπείες με κάποιον από το υπηρετικό προσωπικό και οι γονείς περιμένουν από τον εργοθεραπευτή “to fix it”, όπως λέγεται στην Αγγλία, λες και μιλάμε για κάποια ηλεκτρονική συσκευή. Φυσικά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την όλη διαδικασία της θεραπευτικής παρέμβασης.

Οι επιστημονικές ιατρικές έρευνες αποκαλύπτουν μια δυσάρεστα αλματώδη αύξηση των περιστατικών με διαταραχές μάθησης. Ποια είναι η γνώμη σας εφόσον εσείς παρατηρείτε από κοντά τα περιστατικά αυτά; Ποια τα προβλήματα των εκπαιδευτικών και των γονιών σήμερα όσον αφορά την ειδική αγωγή;

Γενικά, σημειώνεται μια τρομακτική αύξηση κρουσμάτων όσον αφορά τα παιδιά με πολυποίκιλες δυσκολίες και διαταραχές. Κατά προσέγγιση, τουλάχιστον 1 με 2 παιδιά σε κάθε τάξη χρειάζονται περαιτέρω προσοχή είτε Εργοθεραπεία, είτε Λογοθεραπεία και Παράλληλη Στήριξη μέσα στην τάξη.

Αυτό δημιουργεί αυτομάτως την ανάγκη οι εκπαιδευτικοί να χρειάζονται περαιτέρω εκπαίδευση πάνω σε θέματα ειδικής αγωγής και τα σχολεία να απευθύνονται σε ειδικούς επαγγελματίες υγείας σε μόνιμη βάση.

Οι θεραπείες που κάνετε στα παιδιά με ειδικές ανάγκες που αναλαμβάνετε αποδίδουν συνήθως όσο επιθυμείτε; Λειτουργεί η θεραπεία στη ζωή τους;
 
Ο εργοθεραπευτής είναι ο μόνος επαγγελματίας υγείας που θα ασχοληθεί σχολαστικά με τις κινητικές, συναισθηματικές και λειτουργικές δεξιότητες ενός παιδιού, μία υπηρεσία η οποία δεν παρέχεται ούτε από κάποια ειδικότητα της ιατρικής. Επομένως ο Εργοθεραπευτής και επομένως οι συνεδρίες Εργοθεραπείας δεν μπορούν να αντικατασταθούν από κάτι άλλο και δεν μπορούν να λείπουν από το θεραπευτικό πλάνο αυτών των παιδιών.

Τα πάντα βασίζονται στη συνεργασία των γονέων με τον εργοθεραπευτή. Αν οι γονείς καταφέρουν να σταθμίσουν τις προσδοκίες που έχουν για το παιδί τους κατανοώντας τις αδυναμίες και τα δυνατά του σημεία, αν μπορέσουν να γίνουν πιο ευέλικτοι ώστε να προσαρμόσουν το περιβάλλον γύρω από το παιδί τους και αν είναι διατεθειμένοι να προσθέσουν στην καθημερινότητά τους περισσότερο προσωπικό χρόνο με το παιδί τους τότε Ναι βεβαίως, μπορεί να γίνουν θαύματα!!

Βέβαια καθ’ όλη τη διαδικασία της θεραπείας, οι θεραπευτές αλλά και οι γονείς περνάνε από κάποια στάδια. Ένα από αυτά είναι η ματαίωση. Ματαίωση με την έννοια ότι αν δεν υπάρχει συνέπεια από όλους τους ανθρώπους που είναι γύρω από το παιδί και ασχολούνται μαζί του, τα αποτελέσματα θα είναι πολύ αργά και ίσως να χαθούν κάποιες σημαντικές ευκαιρίες για βελτίωση.

Ας τελειώσω λέγοντας πως για τα παιδιά που βλέπουμε οι συνεδρίες Εργοθεραπείας είναι το highlight της εβδομάδας τους και για τους γονείς που τα συνοδεύουν είναι η ελπίδα που δεν πρέπει με καμία δύναμη να χαθεί.

Έχετε επιλεγεί να κάνετε σεμινάρια σε σχολεία στο νότιο Λονδίνο. Ποιο είναι συνήθως το θέμα των σεμιναρίων; Απευθύνεται σε παιδιά γονείς ή εκπαιδευτικούς; 

Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς. Ουσιαστικά είναι μια εισαγωγή στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση, η οποία είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που χρησιμοποιείται κυρίως από Εργοθεραπευτές και της οποίας η θεωρία προέρχεται από κάποιες βασικές αρχές των νευροεπιστημών. Επίσης τους δίνουμε κάποιες βασικές οδηγίες πώς να αξιολογούν σωστά τη συμπεριφορά και την επίδοση των μαθητών στο σχολείο και κάποιες απλές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που έχουν τα παιδιά λόγω διαταραχών στην επεξεργασία και ρύθμιση των αισθήσεών τους.

Για παράδειγμα ένα παιδί που χάνει εύκολα την προσοχή του μέσα στην τάξη, είναι υπερκινητικό και στα διαλείμματα μπορεί να γίνει επιθετικό προς τα άλλα παιδιά, δεν ωφελεί να το τιμωρείς και να το κατακρίνεις συνέχεια για τη συμπεριφορά του και για τις επιδόσεις του μέσα στην τάξη. Σε αυτή την περίπτωση, δίνοντάς του τη δυνατότητα να πάρει κάποια διαλείμματα ώστε να κινηθεί και να ξοδέψει σωστά την ενέργειά του, μπορεί να το ωφελήσει περισσότερο να αυτορυθμιστεί όπως λέμε και να βελτιωθεί χωρίς να μειώνεται συνεχώς η αυτοπεποίθηση και η θέληση του για να γίνεται καλύτερος.

Κύριε Γουναρίδη, ζώντας στο νότιο Λονδίνο έχετε αφουγκρασθεί την υπόθεση Brexit. Πώς το βλέπετε εσείς σαν Έλληνας και πώς το αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι που συνδιαλέγεστε; 

Κοιτάξτε, η άποψη για το Brexit των ανθρώπων που ζουν στην Αγγλία σχετίζεται πολύ με την περιοχή που κατοικούν. Για παράδειγμα, στο κέντρο του Λονδίνου όπου βρίσκονται οι πολυεθνικές και τα κεντρικά των διεθνών τραπεζών και η πλειονότητα των πολιτών είναι από άλλες χώρες, το Brexit ακόμα και σαν ιδέα ήταν εφιαλτική. Αν βγεις όμως, στα περίχωρα και σε άλλες πόλεις της Αγγλίας και μιλήσεις με παραδοσιακούς Άγγλους, αυτοί θα σου πουν πως δεν τους ενδιαφέρει να παραμείνουν σε μία ΕΕ που στοχεύει να ‘πειράξει’ την εθνική ταυτότητα του κάθε κράτους και λογικά ήταν αυτοί που υπερψήφισαν για το Brexit.

____________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ 08.07.2020

Δείτε τη σχετική συνέντευξη